Dzina ḽo ḓoweleyaho: fhuri
U Ṱalusa Tshimela
Fhuri ndi tshipiḓa tsha muṱa wa cucurbit wa miroho. Dzinwe dzi cucurbits ho katelwa marrows, cucumbers na pumpkins. Dzi hula dzo adza fhasi thanda na matavhi zwi vha muri wa creeper. Hezwi zwimela zwina tshivhumeo tsho no nga tsha mbilu kha maṱari. Hetshi tshimela tshi monoecious, zwine zwa amba uri tshi ya kona u anwa mbeu ya tshinna na ya tshisadzi. Maluvha a tshifumakadzi ane avha one ane abveledza mitshelo avha a mahulu u fhira a tshinna ane asa bveledze mitshelo. Tshimela tshina tshivhumbeo tsha tshipulumbu. Hune mbeu ya vha i hone.Mushumo
Tshifhuri tshine tsha vha tsho no hula tshi nga ḽiwa tsho tou gotshiwa kana tsho ṱanganiswa na dzi sobo tshi ya kona na u vhewa kha dzi thini Calcium, Vitamin A, C na E. Maṱari na maluvha anga ḽiwa sa muroho wo ṱanganiswa na minwe miroho ka dzinwe protein.U Lugisela Mavu na Zwine a Ṱoḓa
Mafhuri u fana na Bucucurbits, zwi funa mavu ane avha o ita muṱavha na u ḓala vhukuma ha manyoro. pH ya mavu i fanela uvha vhukati ha 6 na 6.8. arali mavu o ḓala Acid, u fanela u shela Lime kha mavu u saathu lima lwa u thoma.Wa thoma u lugisa hune wa khou ya u ṱavha hone nga murahu ha vhege dza rathi u saathu ṱavha. Arali huna Compaction kha mavu, zwi amba uri u fanela u zwiita mafhungo uri mavu a shumiselwe subsoiler uri alitshedzane. Arali manyoro kana lime zwi tshi tendelwa zwiamba uri lime, manyoro aya shelwa tsimuni hoṱhe ha kona u limiwa.
Mavu a limiwa atsa 300 mm uya 400 mm uri u tanganise kha manyoro na lime. Ndi zwavhuḓi u limi luvhili uri u kone u ṱanganisa manyoro kha mavu zwavhuḓi. U lima lwa vhuvhili zwi nga itwa nga nḓila yo fhambanaho na ya u thoma. U fanela u ola harrow nnṱha ha tsimu uri i kone u kwasha dzi sods dzoṱhe na u kona u linganisa nnṱha.
Hezwi zwidovha hafhu zwa thusa na kha u bvisa tsheṋe tsimuni. Maḓuvha maṱuku u saathu ṱavha u fanela uvha wo no ita madindi ane avha uri o tevhelelana zwi ya fhungudza na tsheṋe dzine dza nga vha dzo thoma u mela uri u vulee. Ubva hafho dzi nḓila dza tshimela dzi ya thoma u nga kona u lugiselwa uri hu ṱavhiwe tshimela.
Mutsho
Zwifhuri zwi funa fhethu hune ha dudele, zwino zwimela zwi vha hone nga khalanwaha ya Luṱabvula na mathomoni a tshilimo. Kha ḽa Afrika Tshipembe ndi ubva kha nwedzi wa Ṱhangule na Nyendavhusiku. Tshimela hetshi atshi anḓani na luthihi na murotholo na uvha ha mutsho une wa vha u fhasi ha 4°C i vhulaha zwimela.Musi tshimela tsha tshifhuri tshi tshi khou hula tsha vha tshi sa khou wana mufhiso une wa fhira 35°C (hezwi zwi engedza u sikiwa ha maluvha ha tshinna ine ya sa anwe mitshelo) kana mutsho une wa vha fhasi ha 12°C (hezwi zwi fhungudza kana u tou imisa u aluwa.) tshifhuri tshi nga ṱavhiwa ubva mathomoni anwedzi wa Fulwana u swika mafheloni a Luhuhi. Tshifhinga tsha u thoma u ita mbeu ndi kha mufhiso wa 22°C uya kha 32°C vhusiku na masiari uri ahu faneli u vha na mutsho une wa vha fhasi ha 16°C.