Ditoroberi di e ba karolo ya lelapa la dirosa. Karolo e nang le phepo e ntle ya semela ke se hlahisang dipalesa, ha "peo" e bonwang botlaaseng ba melee e bitswang di-achenes, ke mahe. Ha e le hantle, peo ka nngwe ke tholwana.
Tshimoloho ya lebitso leo ha e na bonnete. Ba bang ba re e bua ka tlwaelo e jalang ya semela, tsela eo e pharalletseng hodima sebaka sa tlhahiso. Ba bang ba nahana hore e kanna ya bua ka sehlahla seo e neng e rekiswa ho sona dilemong tse ngata tse fetileng Engelane kapa semotong seo hangata se hlahiswang ka fragole.
Marang-rang a dimela a ne a sebedisetswa merero ya bongaka ke Baroma ba kgale ho tloha kgale ka 230BC., ho phekola eng kapa eng ho tloha melancoly ho isa majweng a diphio. Nakong ya mecha ya ditaba, e ne e bonwa e le aphrodisiac le letshwao la lerato ka lebaka la sebopeho sa yona sa pelo le mmala o mofubedu. Meqathatso ya Setoroberi, ka nako ena, e ne e atisa ho betlwa dialetareng le kahodimo ho ditshiya tsa kereke le tsa katara ho bontsha phetheho le ho loka.
Jwalokaha ho boletse David Trinklein oa Univesithi ya Missouri, motho ya hlahelletseng lekgotleng la Napoleon - Madame Tallien, one a tumme ka ho hlatswa dihlahla. Ka mokgwa o makatsang one a sebedisa di-fragole tse ka bang di-kilokgram tse leshome bakeng sa bate e le nngwe.
MaIndia a Amerika a ne a sea ntse a ja fragole ha bo-radikolone ba fihla. Temo e qadile ho potoloha nako ya Renaissance ho la Europe, empa United States e ile ya qallela mofuta wa pele wa poone ka 1780.
Tlhahiso ya Machabeng
China ke naha ya pele e hlahisang fragola lefatsheng, e ikarabellang bakeng sa tlhahiso e fetang 40%, ho latela Tridge, setsi sa lefatshe sa bodulo. United States ke molemi wa bobedi wa kgolo ka ho fetisisa ya etsang tlhahiso ya hoo e batlang e le 15%, e lateloe ke Mexico, Spain, Turkey le Egypt, tseo e mong le e mong a etsang tlhahiso ya 4 ho 5% ya tlhahiso yohle.
Spain ke yona e romellang thepa kantle ho naha, e ikarabella bakeng sa 23% ya thepa e romellwang kantle ho naha, mme e latelwa ke Mexico, e etsang 22%, United States, e etsang 18% le Netherlands, e etsang karolo ya 10,2%.
Ntho e ka sehloohong e kenang United States ke yona e ikarabellang ka theko e fetang 20%, ebe ho latela Canada, e etsang 13% le Jeremane, e etsang 10% le United Kingdom, e etsang karolo ya 8%.
Tlhahiso ya Lehae
Mefuta ya pele ya fragola e ne e se e tlisitswe Afrika Borwa ka 1656. Mokgatlo ya balemi ba di stroroberi Afrika Borwa o thehilwe ka 1972 ho fa balemi sethala moo ditaba tse ikgethileng di ka rarollwang molemong wa ditho tsa lona.
Tlhahiso e eketsehile haholo Afrika Borwa dilemong tse leshome tse fetileng ka lebaka la tlhoko e ntseng e eketseha, empa leha ho le jwalo e theko e boima ebile e sebetsa ka bongata, e hlahisang balemi ba ka bang 12 ba ka bang 90% ya tlhahiso yohle.
Tlhahiso
Setoroberi se mela hantle dibakeng tse nang le mariha a batang le lehlabula le bonolo ebe e hola hantle meyeng e nang le dintho tse ngata tsa tlhaho. Boholo ba fragole ya Afrika Borwa bo hlahiswa Brits - toropo e Foreistata, George, Paarl le Stellenbosch Kapa Bophirima.
Hoo e ka bang halofo ya fragole e hlahiswa ka ntle, ha e meng e hlahiswa e le tlasa tshireletso. Sena ha se thuse feela ho sireletsa semela sena sa boleng bo phahameng kgahlanong le dikarolo tsa tikoloho empa se lelefatsa nako ya tlhahiso le ho ntlafatsa boleng ba melee. Ho lema tlasa tshireletso leha ho le jwalo ho baka ditshenyehelo tsa tlhahiso.
Sehla sa Tlhahiso
Ho latela sebaka le mefuta ya tlhahiso, fragole e lenngwe ho tloha ka Hlakubele ho isa ho Mmesaebe e kotulwa ho tloha ka Phuptjane ho isa ho Tshitwe Afrika Borwa.
Mefuta
Mefuta e fapaneng Boholo ba mefuta e tlwaelehileng ke poone e nyadisitsweng ya setoroberi e hlaha Virginia, e tswaletsweng Amerika Leboya le mefuta ya Chile. Mefuta e fapakaneng ya setoroberi e lenngwe Afrika Borwa, boholo ba dihlahiswa tsa semela di le ka tlung ya ditokelo tsa molemi, ho bolelang hore dihwai di tlameha ho lefa melemo kapa ho ba sehlopheng sa balemi ho fihlella disebediswa tsa semela.
Mefuta ke balemi ba matsatsi a sa nke lehlakore kapa ba bokgutshwane ba dihwai. Mefuta e sa nke lehlakore ya dipalesa e ikemetseng ya bolelele ba letsatsi, athe balemi ba bokgutshwane ba letsatsi ba hloka palesa e itseng ya letsatsi ho hlahisa dipalesa. Hangata di palesa di hlaha nakong ya selemo kapa hwetla.
Kgwebo
Hoo e ka bang halofo ya setoroberi Afrika Borwa e rekiswa tse foreshe, moo. Tse ding kaofela di sebetswang kapa di romelwa dinaheng tse ding tsa Afrika, jwalo ka Swaziland, Namibia, Mauritius le Mozambique, kapa dinaheng tse Bochabela bo Hare, tse kang United Arab Arabia Emirates, Qatar le Kuwait.
Tshebediso
Setoroberi se nkwa e le sejo se matla ka lebaka la divithamini tse ngata, diminerale, faeba le antioxidant. "Peo" ya Setoroberi e boetse e ruile ho Omega 3.
Setoroberi se ka latswa hoo seka jowang sentse sele setala, e sebediswa ka salate, ho baka le yokate kapa e kenngwe ka hara jeme, confiture, dino kapa sirapa.
Ditholwana le makgasi di sebedisetswa ho phekola maemo a fapaneng, ho tloha ho ramatiki ho ya feberu, mala le diphio ho hlwekisa madi le phokolo ya madi. E kanna ya sebediswa e le kgatello ho phekola makgopo.
Translated by Sebongile Sonopo