Ho fumana kgwebo ya nama ya podi Afrika Borwa ho fokotsehile ha ho bapiswa le nama ya konyana, nama ya nku le nama e nngwe e kgubedu. Ho na le mabaka a mangata a sena empa ka ho kgetheha a ka bakwa ke ho fumaneha ho tlaase ha nama ya podi sebakeng se tlwaelehileng sa thekiso le tsebo e fokolang ya tsebo ya batho le ho lemoha ka thepa le melemo ya nama ya podi.
©Susan Schoenian University of Maryland ExtensionBahlahise ba dipodi tsa Boer ba emelwa ke mekgatlo ya dihlahiswa e kang Boerbok SA.
Matswallwa a podi ya nama ha a hlophiswe ka mokgwa wa diprofinse le tsa sechaba, empa bahlahise ba ka bang 40 ba ngodisitsweng ba dipodi tsa matswallwa a matsoho ke ba Indigenous Veld Goat South Africa (IVG SA). IVG SA e tsepamisa maikutlo haholo ka ho ntlafatsa ho rua dipodi ho feta tshebetso ya papatso ya nama ya podi.
Leha ho le jwalo, mokgwa o atlehang wa ho bapatsa ka thuso ya bahwebi/baqapelli ba dipodi o tswetse pele ka dilemo tse ngata. Ka lebaka la tlhokahalo ya dipodi mmarakeng o sa rerwang le ho haella ha dipodi, dihwai di fumana theko e ntle, haholo-holo nakong e kgethehileng ya selemo, hangata e amana le mekete ya meetlo.
Boholo ba dipodi tsa nama tse rekiswang Afrika Borwa di rekiswa ka dikhamphani tse ikemetseng ka mmarakeng o sa rerwang hore di hlajwe ka morero wa bodumedi kapa wa setso. Dipodi tse rekiswang ka ho toba polasing di ka tloha ho tloha pakeng tsa dikgwedi tse 3 ho isa ho tse 6 le ho feta. Sena se tlatsitswe ke phepelo ya dipodi tsa kgale tsa Angora (dilemo tse hlano), ka boholo ba tsona di rekiswang ke baemedi KwaZulu-Natal.
Ka kgwebo, nama ya podi e rekiswa ho dilakga tse ding tsa Mamosleme Lenasia, Johannesburg le tse ding tsa Spar le dilakga tsa fatshe ho pholletsa le naha.
Ho tloha ka 2003 ho fihlela 2008, morekisi wa dijo Shoprite Checkers o ne a rekisa chevon, e bitswa CHEVON. Letsholo le leholo la ho ruta bareki ka chevon le ne le entswe ke khamphani e ikemetseng ka 2004. Kalahari Kid Corporation (KKC) e ile ya atleha ho beha chevon dishelofong tsa mabenkele a Afrika Borwa (Pick & Pay, Checkers Hypermarket le Spar) le o ile ho qala letsholo la ho etsa bareki ho tseba ditshwaneleho tse ntle tsa chevon.
©Lourens ErasmusKalahari Kid Corporation ke mokgatlo o nang le boiphediso ka ho feletseng ke Mmuso wa Profinse ya Northern Cape mme ke 'Special Purpose Vehicle ‘(SPV), e sebedisetswang ho rekisa indasteri ya podi Northern Cape. Sepheo ke ho atolosa sena diprofinseng tse ding tsa Afrika Borwa. KKC e boetse e thusa diprofinse tse ding ka ho ntlafatsa dikgwebo tsa ho rua dipodi. Sena se ka thusa dihwai tsa podi tse hlahang e le hore di iketsetse botsitso, mme, ho itshetlehile ka boholo ba mobu o fumanehang, le ho rua dipodi tsa kgwebo. Dipodi tse phelang di boetse di rekwa ho dihwai tse ntseng di hlaha mme di di kenyelletsa ka kakaretso ya boleng ba bohlokwa
Indigenous Veld Goat South Africa (IVG SA) e kgothalletsa hore ho etswe tlhokomelo e eketsehileng ho ntshetsopele ya nama ya podi. Sena se tla thusa ho ntshetsa pele mmaraka ho eketsa tlhokahalo ya bareki. Ka lehlakoreng le leng, e ka nna ya kgothalletsa beng ba matlo hore ba lema ka dipodi, ho ena le hore ba behe feela dihlahiswa tsa mehlape.
'Ho rekiswa ha dihlahiswa tsa podi ya nama ho tla eketsa ho hlajwa ha dipodi dikarolong tse hlophisitsweng mme ho ka eketsa chelete e hlahiswang ke ho rua nama ya podi,' ho eletsa IVG SA.
©SAMICBahatelli ba indasteri ya temo ya podi ba Afrika Borwa ba dumellana ka hore thuto ya bareki ke ntho ya bohlokwa ka ho fetisisa ho eketsa tlhoko ya kgwebo bakeng sa nama ya podi lefapheng la mabenkele.
Phuputso e entsweng ke Univesithi ya Pretoria ho hlahloba pono ya bareki ya tsamaiso ya dihlahiswa tsa nama e kgubedu ya Afrika Borwa e fumane hore bareki ba theko e tlase ba na le kutloisiso e fokolang ya tlhahiso ya nama e kgubedu.
Le hoja bareki ba maemo a mahareng le ba ruileng ba na le kutloisiso e lekanyeditsweng ka 50% bareki bana ba hlahloba letshwao la dikarolo. Dintlha tse amanang di ile tsa tlalehwa e le tsa bohlokwa haholo. Sena se kenyelletsa boleng, botumo le ponahalo.
©Susan Schoenian University of Maryland ExtensionPhuputso e nngwe e entsweng ka 2005 ke L Simela wa Univesithi ya Pretoria e ile ya hlahisa bareki (ba mefuta e mengata ya dichelete le dihlopha tsa dilemo) ka dihlopha tse pedi tsa dijo tsa podi mme di bapisa sena le nama ya konyana le nama ya nku. Ntle le phapang e fokolang ya bonolo pakeng tsa nama ya nku le chevon (mesifa ya podi e na le dikgwele tse matla haholo ho feta mesifa ya dinku), bareki ba fumane nama ya dinku le dipodi tsa dilemo tse tshwanang (2 ho isa ho 6 - dilemo tsa meno) tse amohelehang ka ho lekana.
E ile ya boela ya fumanwa hore tekanyo ya bareki ya thuto e ne e le yona tshusumetso e matla ka ho amohelwa ha ditshobotsi tsa maikutlo le tshebediso ya nama ya podi. Phuputso eo e fihlile hore chevon e amoheleha ho bareki ba Afrika Borwa mme e ka ba e amohelehang ha nama ya nku e fana ka nama e tswang dipoding dilemong tse pedi kapa ho feta.Translated by Bongani Matabane
Matswallwa a podi ya nama ha a hlophiswe ka mokgwa wa diprofinse le tsa sechaba, empa bahlahise ba ka bang 40 ba ngodisitsweng ba dipodi tsa matswallwa a matsoho ke ba Indigenous Veld Goat South Africa (IVG SA). IVG SA e tsepamisa maikutlo haholo ka ho ntlafatsa ho rua dipodi ho feta tshebetso ya papatso ya nama ya podi.
Leha ho le jwalo, mokgwa o atlehang wa ho bapatsa ka thuso ya bahwebi/baqapelli ba dipodi o tswetse pele ka dilemo tse ngata. Ka lebaka la tlhokahalo ya dipodi mmarakeng o sa rerwang le ho haella ha dipodi, dihwai di fumana theko e ntle, haholo-holo nakong e kgethehileng ya selemo, hangata e amana le mekete ya meetlo.
Boholo ba dipodi tsa nama tse rekiswang Afrika Borwa di rekiswa ka dikhamphani tse ikemetseng ka mmarakeng o sa rerwang hore di hlajwe ka morero wa bodumedi kapa wa setso. Dipodi tse rekiswang ka ho toba polasing di ka tloha ho tloha pakeng tsa dikgwedi tse 3 ho isa ho tse 6 le ho feta. Sena se tlatsitswe ke phepelo ya dipodi tsa kgale tsa Angora (dilemo tse hlano), ka boholo ba tsona di rekiswang ke baemedi KwaZulu-Natal.
Ka kgwebo, nama ya podi e rekiswa ho dilakga tse ding tsa Mamosleme Lenasia, Johannesburg le tse ding tsa Spar le dilakga tsa fatshe ho pholletsa le naha.
Ho tloha ka 2003 ho fihlela 2008, morekisi wa dijo Shoprite Checkers o ne a rekisa chevon, e bitswa CHEVON. Letsholo le leholo la ho ruta bareki ka chevon le ne le entswe ke khamphani e ikemetseng ka 2004. Kalahari Kid Corporation (KKC) e ile ya atleha ho beha chevon dishelofong tsa mabenkele a Afrika Borwa (Pick & Pay, Checkers Hypermarket le Spar) le o ile ho qala letsholo la ho etsa bareki ho tseba ditshwaneleho tse ntle tsa chevon.
Indigenous Veld Goat South Africa (IVG SA) e kgothalletsa hore ho etswe tlhokomelo e eketsehileng ho ntshetsopele ya nama ya podi. Sena se tla thusa ho ntshetsa pele mmaraka ho eketsa tlhokahalo ya bareki. Ka lehlakoreng le leng, e ka nna ya kgothalletsa beng ba matlo hore ba lema ka dipodi, ho ena le hore ba behe feela dihlahiswa tsa mehlape.
'Ho rekiswa ha dihlahiswa tsa podi ya nama ho tla eketsa ho hlajwa ha dipodi dikarolong tse hlophisitsweng mme ho ka eketsa chelete e hlahiswang ke ho rua nama ya podi,' ho eletsa IVG SA.
Thuto ya Bareki
Phuputso e entsweng ke Univesithi ya Pretoria ho hlahloba pono ya bareki ya tsamaiso ya dihlahiswa tsa nama e kgubedu ya Afrika Borwa e fumane hore bareki ba theko e tlase ba na le kutloisiso e fokolang ya tlhahiso ya nama e kgubedu.
Le hoja bareki ba maemo a mahareng le ba ruileng ba na le kutloisiso e lekanyeditsweng ka 50% bareki bana ba hlahloba letshwao la dikarolo. Dintlha tse amanang di ile tsa tlalehwa e le tsa bohlokwa haholo. Sena se kenyelletsa boleng, botumo le ponahalo.
E ile ya boela ya fumanwa hore tekanyo ya bareki ya thuto e ne e le yona tshusumetso e matla ka ho amohelwa ha ditshobotsi tsa maikutlo le tshebediso ya nama ya podi. Phuputso eo e fihlile hore chevon e amoheleha ho bareki ba Afrika Borwa mme e ka ba e amohelehang ha nama ya nku e fana ka nama e tswang dipoding dilemong tse pedi kapa ho feta.Translated by Bongani Matabane