Nelson Mandela kanye Netintfombi Letatiwako tase Ningizimu Afrika kuchaza Raymond Louw

© Eric Miller

Kuchakaza kwe Sikhatsi Lesisha

Bekundzima kufundza imicondvo ya Nelson Mandela. Bekangumuntfu lofutfumele nalomukela bantfu ngebunono emaphathini ekhaya lakhe, Mahlamba ʹNdlopfu (Kuchakaza kwe Sikhatsi Lesisha), lebebangemalibhetha ngaphambilini, lapho khona bonkhe bafati babo Ndvunankhulu kanye naboMongameli bahlangene ngesikhatsi sinye.

Waphindze wamema bafati kanye nebafelokati bebaholi be Licembu Lemzabalazo, emkhatsini wabo bekukhona umfelokati wa Oliver Tambo lobekangumengali waphambilini ku African National Congress, Adelaide, kanye na Albertina Sisulu, umka Walter Sisulu lobekaliphini lemangemeli we ANC phambilini.

Lamacembu lamabili, lesive lesimhlophe kanye nebafati labamnyama nalabamhlophe kanye nebafelokati bebaholi bemzabalazo, bebangazange bahlangane ngaphambilini. Bebahleti ngeticheme letehlukene uma Umengameli Mandela avela ngekubingelela lokujabulisako. ʺNaba labomake labatiwakoʺ. Kwase kubakhona kugacana kwa Elise Botha, umfelokati wa lobekangumengameli W Botha, kanye na Magda Diederichs,umfelokati walobekangumengameli Nico Diederichs.

Kwatsi kungakapheli sikhatsi lamacembu lamabili abesekahlangene, abe yena atshintjisa lokuhle kanye nenhlitiyo lekhanyakato kubo bonkhe. Bekute umbono labewuveta/labewudlala. Akusiyena emacwalingo langanambitsi aVorster ngemuva kwekuchaza lobekangumengameli wase Malawi Hastings Banda kanye ʺnebaholi bakhe ʺ Cecilia Kadzamira, kumcimbi wesilungu eGoli.

Vorster lobekahlala ativikela wachaza kubantfu labamulandzelako kutsi abehleli eceleni kwemfati lomnyama emcimbini ʺnjenge msebenti wemkhosi kuntsandvo yase Ningizimu Afrika.

Colela, Kepha Ungakhohlwa

Sizatfu lesenta Mengameli Mandela achaze labomake — futsi bekungumcondvo wakhe yedvwa — kwabamatima eveni. Watsi bekuyi ʺbekuyindlela yekukhohlwa lokwenteka phambiliniʺ futsi, yebo, ngulenye yetindlela takhe yekuletsa kuhlangana emkhatsini webantfu baseNingizimu Afrika.

Umbhalo wakhe, ngelilambu lakhe lekutisekela Ngeliciniso nekuBuyelana kwe Khomishini leyabekwa kutsi ibuke lilambu lekufuna lelinemandla kutinhlitiyo letimbi temalanga elubandlululo kanye nencenye yesikhatsi selubandlululo lesivelako, lesivela sisolisa. Kepha bekucaca kutsi ubuke simo kanye nelubandlululo lebantfu bebanalo kanye nalokwesaba lokwakhula ngemigomo yelubandlululo.

Abefuna labacinile bemaBhunu kuma Phathi Esive kanye nakunhlangano yemabutfo lefana ne Afrikaner Weerstandsbeweging (longasekudla se Afrikaner Resistance Movement kanye ne neo -Nazi) kutsi bati kutsi kute lekumele bakwesabe kulomtsetfo lomusha nekutsi iNingizimu Afrika ingakhona kwengcisa lubandlululo abhekane nelikusasa njengesive sinye.

Kepha bekangavunyelwa kuphambatisa kuhlangana kanye nemsebenti we Truth Commission. Make Nsiki Biko, umfelokati welicabani Steve Biko lowahlukunyiswa waphindze wabulawa ngamaphoyisa lebekamgadzile ngesikhatsi aphenywa, abengeke amsite. Washo njalo, Singacolela, yebo, kepha singakhohlwa!ʺ

Kubuyisana Phakatsi Kwebantfu bonkhe base Ningizimu Afrika

Lamaphathi abayimphumelelo. Labafati kulelantshi batsatseka ngaye, kanjalo na Mrs Verwoerd. uMengameli Mandela bekasebenta kamatima ngekubuyisana. Ngekuba ngumsindvo lomkhulu ekuhlanganiseni kukhulumisana lokuhle kanye nekucedzela ne Phathi yesive yemaBhunu, uzamile kwehlisa kungabata kwalabamnyama ngenca yekushoda kwekukhula Ekwakheni kanye Nasekukhuliseni Tintfo kanye nalamanye emapulani ekukhutsata.

Waphindze wehlisa kwesaba kulabamhlophe, ikakhulu lalabaphetse, leliningi labo belitivalela emakhaya abo kanye netibhamu letilungele ngesikhatsi selukhetfo.

Batfuswa kutsi lalabamnyama batobagucukela ngekuphindzisela kweminyaka lemashumi lamane nesiphohlongo ekubashushisa kanye nekubacindzetela. Kulomsebenti, kuthula kwatfolwa — ngako ngekwemhlaba loko kwagucula lolukhetfo lwabayimphumelelo yekuthula.

Umengameli Mandela wabonakala ayincobile lemphi nangetulu kwaloko lokuvelako kwelubandlululo lebudlova lokwenteka muva. Abengumuntfu lolungekakhulu nekubeketela kwakhe lokukhulu kanye nekumelana netintfo titse letinkhulu. Nebantfu lebebangakhoni kumela bantfu labamnyama, yebo, lebebabazonda, nyalo babuka yena ngenhlonipho kanye nekutsintseka.

Translated by Phindile Malotana

Umsebenti lomuhla waAlbertina Sisulu

Albertina Sisulu, lowatiwa njengamake welive noma Ma Sisulu watiwa kakhulu njengemuntfu lowisane nelubandlululo phindze njengemfati wa Walte...more