Go rotoga ga nako ye mpsha
Go be go le boima go bala dikgopolo tša Nelson Mandela. O be a le monggae wa go ba borotho le go ya ka hlokomelo moketeng wa matena lelapeng la gagwe la semmušo, Mahlamba'Ndlopfu (Go rotoga ga nako ye mpsha), Modimotsana wa peleng o o tshwanelang tokologo, yeo ka moka basadi ba Dionakgolo le Dipresidente ba bilego ba e thopa ka nako ye nngwe.
Go feta fao a laletša basadi le bahlologadi ba baetapele ba mekgatlo ya go lwela tokologo, gareng ga bona mohlologadi wa mopresidente wa peleng wa African National Congress Oliver Tambo, Adelaide, le Albertina Sisulu, mosadi wa peleng wa motlatša mopresidente wa peleng wa ANC Walter Sisulu.
Dihlopha tše pedi, ba bašweu ba Nationalists le bathobaso le basadi ba bašweu le bahlologadi ba baetapele ba mekgatlo ya go lwela tokologo, ga ba e so ba gahlana peleng.
Ba be ba dutše ka dihlopha tše di aroganego ge Mopresidente Mandela o be a hlagelela ka tumedišo ya mafolofolo, "Ke ba bahumagadi ba tumilego". Go tloga fao go be go na le go gokarela Elise Botha, mosadi wa Mopresidente wa peleng Pieter W Botha, le Magda Diederichs, mohlogadi wa Mopresidente wa peleng Nico Diederichs.
Go so fele nako dihlopha ka bobedi di be kopane mmogo, ge yena a be a fana ka botse le le go swaswa le bona ka moka. Go be go se na le tšhišinyo ya gore o be a raloka tema. E sego ka go yena le ditshwaotshwao tša go kgwiša mara tša Vorster ka morago ga ge a fetša go thabiša Mopresidente wa peleng wa Malawi Hastings Banda le "monggaegadi wa semmušo" Cecilia Kadzamira, ka bankhweteng ya semmušo ka Johannesburg.
Vorster wa go itšhireletša o hlalošitše balatedi ba gagwe ba Nationalist gore o be a dutše thoko ga mosadi wa motho o moso ka moletlong “bjalo ka mošomo wa go rata naga ka dikgahlego tša Aforika Borwa.”
Swarela eupša o se ke wa lebala!
Lebaka la Mopresidente Mandela a ile a fa basadi boithabišo — e bile e be e le mogopolo wa gagwe — o boletše gore e be e le tlhohlo go naga. O boletše gore “e be le tsela ya tirišo ya go lebal tše fetilego", gomme ka nnete, ye nngwe ya ditiro tša gagwe tša go tšweletša poelano magareng ga maAforika Borwa ka moka.
Polelo ya gagwe, ka kwešišo ya gagwe ya thekgo ye maatla ya Khomišene ya Nnete le Poelano yeo e hlomilwego go lebelela lešedi la go nyaka le maatla ka nyenyefatšo ya matšatši a kgethologanyo le a karolo ya ka morago ga nako ya kgethologanyo, o tšweletše go ba le ditlhalošo thwii. Eupša e be e le molaleng gore o be a lebeletše maitshwaro le ditshekamo tšeo batho ba be ba šetše ba di amogetše ka maikemišetšo le letšhogo le le tšweleditšwego ke melawana ya kgethologanyo.
O be a nyaka ba go tiya kudu ba maAforikanere ka mekgatlong ya Conservative le Nationalist le mekgatlo ya bošole ya go swana le Afrikaner Weerstandsbeweging (ya go ya ka karolo ya ka la go ja Afrikaner Resistance Movement ka maswao a bo Nazi e mpsha bja yona) go ba lemoša gore ba sa ba le go tšhoga go tšwa go demokerasi ye mpsha le gore Aforika Borwa e ka fediša bosemorafe bja yona le go lebana le bokamoso bjalo ka setšhaba se se tee.
Eupša o be a se a dumelelwa go hlakahlakantšha poelano le mošomo wa Khomišene ya Nnete. Mdi Ntsiki Biko, mohlologadi wa mohlohleletši Steve Biko oo a ilego a hlokofatšwa le go bolawa ke Maphodisa a Tšhireletšo ka nako ya go botšišiša, o be a ka se mo dumelele. O rile, "Re ka swarela, ee, eupša se ke ra lebala!"
Poelano magareng ga maAfrika Borwa ka moka
Gomme mekete e be e atlegile. Basadi ka mateneng ba be ba kgahlilwe ke yena, bjalo ka Mdi Verwoerd. Mopresidente Mandela o be a šoma ka maatla go poelano. Ka ge a šomile kudu go ka tliša mpherefere wa go makatša wa poledišano le tharollo le Afrikaner National Party, o šometše go netefatša gore bathobaso bao ba sa tlhakgatšwago ke tlhokego ya tšwelopele ka Lenaneo la Hlabollo le Kagolefsa (RDP) le maano a mangwe a kgodišo ya leago gore ba se befelwe kudu.
Gape o fokoditše kokobeditše letšhogo la bašweu, gagolo ba ba ka la go ja, bontšhi bja bao ba itswaletšego ka dintlong tša bona le dithunya tša bona di beilwe ka go itokisetša ka nako ya dikgetho. Ba be ba tšhogile kudu gore bathobaso ba tla rotoga kgahlanong le bona go boitefeletšo bja mengwaga ye 48 ya tshotlo le kgatelelo ye bogale yeo e bego e fiwa go bona.
Ka tiragalo eo, khutšo e bile ya buša — ka bophara bjo ba bantšhi ba theilego dikgeth phenyo ya khutšo. Mopresidente Mandela o tšweletše go ba a thopa ntwa yeo ka ntle le go phulega dikgaruru tša mohlobo tšeo di diregilego go tloga nakong yeo. E be e sego motho wa mehleng wa go sa felo pelo le go ba le bokgoni bja godimo kudu bja kgotlelelo. Gomme batho bao ba bego ba hloile bathobaso, ka nnete, ba ba hloile, bjale be lebelela go yena ka tlhompho le lerato.
Translated by Lawrence Ndou
Albertina Sisulu, o be a bitšwa mme wa setšhaba goba Ma Sisulu, o tsebega ka go kgahlanong le lesolo la Afrika Borwa le mosadi wa lesolo, ...