Nelson Mandela uzaisidlo semini nabafazi abadumileko ngo:Raymond Louw

© Eric Miller

Ukuphakama komlando omutjha

Bekubudisi ukufunda umkhumbulo kaNelson Mandela. Bekafuthumele begodu akhombisa, ihlonipho ephathini yesidlo semini, lapha ahlala khona eMahlamba ‘Ndlopfu lapha kade, kwabubizwa bonyana se-Libertas,boke abafazi baboMinista naboMongameli bebeze khona ngaskhathi sinye.

Bekameme godu nabafazi, babafelokazi babadosi phambili abebalwela ikululeko phakathi ekwakubalwa hlangana nabo umfelokazi kaMongameli walokha we- African National Congress u- Oliver Tambo, Kanye no- Albertina Sisulu, umkasekela Mongameli walokhama uWalter Sisulu.

Iinqhema ezimbilezi, abalweli bekululeko abamhlophe, nabafazi abanzima nabamhlophe, kanye nabafelokazi babalweli bekululeko, begade bahlezi enqhemeni ezehlukeneko lokha uMandela uMandela angena alotjhisa ngokumomotheka, wathi napa abantazana abadumileko. Wasingatha u-Elise Botha,umfazi kaMongameli walokha u Pieter W Botha, Kanye no-Magda Diederichs, umfelokazi wakaMongameli walokha u-Nico Diederichs.

Kungasikade iinqhema ezimbilezi zabonakala seziqoqa, uMandela abonakala anande enza amahlaya nabo, kungabonakali anga uyazenzisa. Kungafani noVorster owabonakala ebantwni ahlezi noMongameli walokha weMalawi, uMongameli uHastigs Banda nomma obekaqatjhelwe ukuthabisa iimvakatjhi uCelia Kadzimira, esidlweni santambama eJwanisbhege.

Wathi lokha nakaziphendulelako kuma-nationalist watlhadlhula bona, bekahlezi eduze komfazi onzima emyanyeni, enzela ukusekela inarha yeSewula Africa. Umandela bekafuna amabhuru we-Conservative ne-Nationalist Parties nezinye iinhlangano zama- militant, ezifana nama- Afrikaner Weerstandsbeweging namaphawu wazo wama-nazi ukuthi bazi bona, akunalitho ekufanele balisabe kurhulumende wentando yenengi lo, nokobana iSewula Africa ingayehlula ukuninana ngobuhlanga baqale ikusasa njengestjhaba.

Kodwana bekangakavunyelwa ukuhlangahlanganisa ukubuyelana nomsebenzi we-Truth Commission. Umfelokazi Biko obekamlweli wekululeko owatlhoriswa wabulawa mapholisa abonogada ngeskhathi bamfaka imibuzo, akhenge amvumele.Wathi singaqolela, iye, kodwana singakhohlwa.

Libalela, kodwana ungakhohlwa!

Ibanga uMongameli uMandela alibeka ngokuthabisa abafazaba ngokombono wakhe kwakukupha inakga le isitjhijilo .Wathi yindlela yokukhohlwa ngokwadlulako begodu bekumizamo yakhe yokuzimisela yokuletha ukuqolelana phakathi kwabantu beSewula Africa.

Istatimende sakhesi besikhambelana nokusekela kwakhe okukhulu kwe-Truth and Reconciliation Commision eyatlanywa ngomncompho wokuvumbulula amaqiniso ngezinto ezimbi ezenzeka ngeskhathi sebandlululo nangelezi ezimbi ezenzeka skhathi sangemva kwesebandlululo.

Ukubuyelelana hlangana nabantu boke beSewula Africa

Nehlangano kwaba yipumelelo. Abafazi ebebazokudla isidlo seminesi bakarwa nguMandela , kubalwa ngitjho nokosikazi kaVerwoerd.UMongameli uMandela bekasenza budisi ngendaba zokubuyelana.

Njebona bekadlale indima ekulu , ukutjhugululeni indlela inarha le ibuswa ngayo ngokuvumelana nehlangano ye-the Afrikaner National, uzame ngamandla ukurabhela abantu abanzima bona bangakwati ngombana bebadaniswe kungarageli phambili kwekomitjhana yokubuyelelelana , nokwakha le , namanye amano wokuthuthukisa abantu.

 Wakgobhisa nokubanevalo kwamakhuwa khulukhulu laba ebebasekela ibandlululo , abanengi babo ebesele bazivalela ngenkhaya balungise iingidi zabo ngeskhathi samakhetho. Bebasaba bona abantu abanzima bazabavukela, baziphindiselela ngombana babatlhorisa, bagandelela, iminyaka eyi-48.

Amakhetho abanga nokuthula, iphasi loke lawabiza amakhetho lawo ngokobana ngewokwehlula nokuthula. UMongameli uMandela wabonakala athumba ipi ngaphandle kwezipi, ebezibalapha nalapha zobuhlanga, ebezenzeka kusukela lokho. Kodwana bekamumuntu onesneke nokubekezela. Begodu abantu ebebahloye, abantu abanzima kwamambala bebabahloyile, kwanjesi bamqala ngehlonipho nokumthanda.

Translated by Busisiwe Skhosana

Ilifa laka-Albertina Sisulu

U-Albertina Sisulu, gade bambiza ngethando bona ngumma wesitjhaba nanyana uMaSisulu odume khulu ngokuba ngumma weSewula Africa ogade angakha...more