Pokobiti (Fagopyrum esculentum) ke sebjalo sa go mela ngwaga ka ngwaga gomme se gola ka botelele bja go fihla 1.2m modutona ya go ya fase le sehla sa go gola se se kopana. E tšweletšwa peu ya yona e nyenyane ya sebopego sa khutlotharo tša go lewa, bjalo ka furu ya diruiwa le dibjalo tše di šireletšago mmu.
Ke ‘mabele’ ao a sa amanego le korong. Lege e le gore ga e tšwe go lapeng la bjang, e beilwe magareng ga kgopelong ya leroro.
E tšwa go Borwabohlabela bja Ešia gomme e bile e bjetšwe fao mengwaga ye mentši. E tšweleditšwe ka mo China ka 1000 A.D., e ile ya tsebišwa kua Yuropa ka ngwagakgolo wa 15 e be e phatlalala go U.S ka ngwagakgolo wa bo-17.
Batšweletši ba Pokobiti
Russia le China ke batšweletši ba bagolo bja pokobiti ya ka lefase ka dihektare tše700 000 000 le 661, ka go latelana. Batšweletši ba bangwe ke Ukraine (167 000 hektare), Fora (111 000 ha) le USA (83 000 ha).
Tšhomišo ya pokobiti ka mo Afrika Borwa ke ye nnyane kudu - e dirišwa bjalo ka dibjalo tše di šireletšago mmu. Pokobiti e be e bjetšwe ka bophara mo megwagegeng ye mmalwa ye e fetilego, eupša ka lebaka la go hloka mašaledi a puno le thekgo ya bophara ya mašaledi a puno a phepo ya diruiwa, tšweletšo ya pokobiti ya peu ke ye nnyane.
Tšhomišo ya Pokobiti
Pokobiti ga e na swikiri, e na le maemo a godimo a proteine, tlhale, maknisiamo, kalasiamo, potassiamo, fosforo, diesete: omega 3 le 6, niacin, le folate.
Dipeu tša pokobiti, eupša kudukudu matlakala, a na le rutin mmala wa sebjalo, yoo o maatlafatšago capillary walls. Teye ye tala ya pokobiti e na le maemo a godimo a rutin ka fao e na le mohola wa go fokotša bolwetši bja pelo, go fokotša kgonagalo ya go tiiša arteries le khuetšo ya anti-oxidative.
Mabele a ke lewa ka moka goba a ka hlobiwa, a ka apewa go dira bogobe, a ka šilwa go dira folouru goba a šomišwa bjalo ka dikraote/groats. Dipeu tša dehulled, di bitšwago pokobiti ya dikraote, di tumile (tala goba goba di hlogilego) ka mo dijong tše tala gomme di ka šomišwa ka mo disalateng, disopo le gape e ka šomišwa go crackers le granola.
Folouru ya pokobiti (e dirilwe ka dipeu tša ka fase) e šomišwa go dira noodles le go tswakwa ka gare ga metswako ya go paka ya gluten-free. Dipeu tše di bešitšwego di bitšwa kasha. Kasha ya mmalwa o hubedu e na le tatso ye maatla maatla ya matokomane. Flouru ya setšo ka mo Russia, Poland le dinaga tše dingwe tša East-European, pokobiti e dirišwa go dira binika, bjalwa, bjala le teye.
Huks tša Pokobiti (ka morago ga ge dipeu di tlošitšwe) di ka fepiwa go diotli (dikgomo, dinku, dipudi, bjalobjalo.) le diruiwa tša maphego.
Ka lebaka la matšoba a pokobiti tumo le dinose, di todi ka ba le byproduct go balemi bja pokobiti. Todi ya Pokobiti e na le maemo a godimo a proteine gomme e na le dilemente tše kgolo tše 22 go tšwa go 24 fao tshipi/iorn e lego gona.
Translated by Lebogang Sewela