Temothuo ya nama ya lepelepele ke mmaraka wa sekhuthwana ka Aforika Borwa ka dipolaseng tše nnyane tša go sepela ka ntle tša go abela mabenkele a dijo, barekiši ba bangwe mebaraka, le thwii setšhabeng.
Le ge go le bjalo, bontšhi bja nama ya lepelepele bo lewa ka Aforika Borwa ke ya go tšwa dinageng tša ka ntle go tšwa Thailand, Hungary, China le Brazil. Ditšwantle tše, le ge e le gore e fase ka theko go feta nama ya lepelepele ya ka Aforika Borwa, ga e tšewe bjalo ka boleng bjo swana bjalo le mapelepele asepelago ka ntle a abago ke balemirui ba ka Aforika Borwa.
Mapelepele gape a ruiwelwa mae, mafofa a boleta le mafofa gotee le tšweletšo ya foie gras - moo dibete di nontšhitšwego mo mapelepeleng a fepilwego ka kgapeletšo (gantšhi) le maganse. Tšweletšo ya foie gras ka Afrika Borwa ga se ye molaong eupša go rekantle ga go bjalo.
Batšweletši ba Nama ya Lepelepele Lefaseng
Bontšhi bja nama ya lepelepele (go feta 80%) e tšweletšwa ka Asia le China bjalo ka motšweletši o mogolo go feta wa nama ya lepelepele mo lefaseng. China, le ge go le bjalo, ke fela morekantle o mogolo go feta wa boraro wa nama ya lepelepe. Se se ra gore China ke bareki ba tšweletšo ya nama ya bona.
Barekantle ba bararo ba godimo lefaseng ba nama ya lepelepele ke Saudi-Arabia, Jeremane, le Fora. Aforika e tšweletša go ka ba 2% ya nama ya lepelepele lefaseng, ka batšweletši ba bonagalago e lego Egepeto le Madagascar.
Ditswadišo tša Lepelepele
Ditswadišo tse bohlokwa go feta tša tšweletšo ya nama ya lepelepele ke Pekin, Muscovy, Aylesbury le Rouen.
Lepelepele la Pekin, leo le hlolegilego ka China, ke lepelepele le le tšhweu ka molomo wa mmala wa namune tše ka mokgwa wa go ema. E gola gannyane go feta Aylesbury eupša ke tswadišo ye kgolo ya tšweletšo ya nama ya kgwebo lefase ka bophara, go akaretšwa Aforika Borwa. Mapelepele a Pekin a tiile le go ba ba fase ka tšhelete go godišwa ge go bapišwa le Aylesbury. Pekin e beela mae a go fihla 160 ka ngwaga gomme e ka šomišwa bjalo ditšhomišo tše dintšhi - ka bobedi tša tswadišo mae le tšweletšo ya nama (‘Peking’ ke leina la dijo tša hlapi ya go tuma).
Lepelepele le legolo Aylesbury la go tšwa ka Engelane, le na le mmele o motelele, wa sephara wa go teba le molomo wa bopinki bja seetša le mafofa a mašweu. Ka tlholego e be e bitšwa ‘White English’ Aylesbury e godisetšwa nama ya yona e tšhweu le mafofa a yona boleta a ma tšhweu. Nama ya lepelepele la Aylesbury ga ena mmala ke ka lebaka la mmele wa mafofa a matšhweu ka moka. Aylesbury ke nonyana ya go tuma ya nama ye e kgonago bo beela mae a go fihla go a 110 ka ngwaga.
Muscovy (gape e bitšwa lepelepele la Barbary) ke lepelepele leo le hlolegilego ka Amerika Borwa gomme le bontšha phetogo e šomago kudu ya go fepa-go ya-nameng. Muscovy e na le mafofa a boso/bosehla le dikgara tše khubedu bjo bo phatsimago go dikologa mahlo a tšona le molomo. Mapelepele a ke bafudi ba ba botse, ga dire lešata kudu, ga di sware ke malwetši gomme tswadišo e tlwaela maemo a go tonya ga botse. Muscovy e beela maea go fihla 100 ka ngwaga.
Lepelepele la Rouen le tšwa ka Fora gomme le swana le Mallard goba lepelepele la lešoka le tebelelego ya mabala, mmele o mosehla le mokokotla wa mmala o motala le molaleng. Melomo ya mapelepele a Rouen ke ye bophara le mmala wa namune ka mebala ye boso. Mapelepele a magolo a na le mebele e khutlonne gape ke bafudi ba botse, le ge e le gore e ne e le bagodi ba go nanya. A ka kgona go beela go fihla 100 ya mae ka ngwaga.
Mapelepele a Mule a la šomišwa gape ka nama le makhura a sebete (foie gras). Mule ke kopanyo le lepelepele la Moscovy le mehuta ye mengwe ya lepelepele go tšweletša lepelepele le le sa tswalego. Lepelepele la Mule le tšweletša nama ye e senago makhura gomme ratega ka dikarolong tša ba maphelo a botse.
Indian Runners le Khaki Campbells ke babeedi ba bagolo ba mae gomme gantšhi di šomišetšwa tšweletšo ya mae a lepelepele.
Lepelepele la go Kobola ke Eng
‘Lepelepele la go Kobola’ ke leina la mohuta wa tswadišo ya lepelepele le šomišetšwa tšweletšo ya nama, mola ‘lepelepele la go Kobola’ e lego leina la dijo tša go epa dijo tša maleba.
Lepelepele la Peking le dirwa ka go pompa moya mo gare ga letlalo le nama pele go apea. Go tloga fao lepelepe le a gadikiwa le letlalo le le gwašago le nama di fiwa ka go kgaogana. Nama ya lepelepele e fiwa ka souso ya hoisin gomme ya kgokološwa ka eiye ya seruthwane ka dipanekukung tše di otilego.
Translated by Lawrence Ndou