Sethokgwana sa Kapoko sa Kapa
© Alice Notten of Kirstenbosch
Lešokošokwane le le nnyane la matlakala a silibera le matšoba a mašweu a bitšwa Eriocephalus Africanus gomme ke a lapa la Asteraceae. E theilwe ka peu ya boditse ya boya, sethokhwana sa kapoko sa Kapa gape se bitšwago kapokbos ka Seafrikantshe. Ka Borwa bja Aforika go na le 34 ya diphedi tša Eriocephalus, ka moka tše di na dienywa tša boulu. Eriocephalus Africanus (sethokgwana sa kapoko sa Kapa) se se ka gakantšhwa le Eriocephalus punctulatus goba khemomaelel ya Kapa.
Ka tlwaelo tšhomišo ka MaKhoi le bafaladi ba mathomong ba Kapa ba akaretše go hlwekiša mpa le go kaonafatša maikutlo le bjalo ka seitapološi. Gape e be naganwa le gore e thuša ka kgolo ya moriri, go thuba tlhankišišo le go tlogela maikutlo a asego botse.
Go swana le ‘rosemary’, sethokgwana sa kapoko sa Kapa se na le seabe sa go fa bophelo gomme se šoma bjalo ka thibela kgatelelo ya monagano yeo e tseneletšego, gape le maikutlo a go fokotša kgatelelo ya monagano, pelaelo le go šorofala.
Oli e efola bohloko bja digoba (digoba, go hema, tšhilego) mme e kgontšhago go emiša go tšwa madi. Dithoto tša yona tša thibela go senyega le go thibela twatši di šireletša mmele kgahlanong le malwetši. E šomišwa gape bjalo ka ntšha mpholo go tšwa mmeleng, go phekola go gohlola le mokhohlane go okobatša hlogo ya go opa. Go kgohlana le matlakala, sebjalo se ntsha monkgo o moswa wa ‘camphor’.
E gola kudu ka Namaqualand, Kapa Bodikela le Kapa Bohlaba. Matlakala a silibera a thuša go laetša letšatši, go fokotša themperetšha ya matlakala le moyafalo. Ye ke ye nngwe ya ditsela tša sebjalo eo e e dirago go boloka meetse ge e gola ka mabakeng a a omilego. Eriocephalus e rata letšatši ka moka le mebung ye e omišitšwego gabotse.
Molaetša wa Temoša Kalafong
Tshedimošo ke ya mabaka a tša thuto le tša tshedimošo fela gomme e ka se hlathollwe bjalo ka keletšo ya kalafo. Tshedimošo ga se ya go ikemišetša go tloša keletšo ya kalafo ye e abiwago ke bašomi ba tlhokomelo ya maphelo.
Translated by
Lawrence Ndou