Sethokgwa Camphor se Šomišwa Mo Mepeteng
Camphor Bush, Tarchonanthus camphoratus e tsebega gape bjalo ka leleshwa, (naga ya bohlale ya Afrika), goba ‘vaalbos’ (Seafrikanse). Leina la yona le šupa monkgo wa matlakala a camphor. Ke mohlare wo monnyane ya go ba le matlakala a maputswa gomme a gola magareng ga 2 m le 9 m. Matšoba a yona a lebebe a bopa dihlogo tša dipeu tše šweu tša go ba le mafofa dihlogo tšeo di šomišwago go tlatša mesamelo. Diphoofolo tša naga gantši di ka bonwadi fogohla kgahlanong le sethokgwa.
Dinyakišišo di laeditše gore diphoofolo tše ga di tshwenye ke dikhunkhwane kudu. Go swana le se, e be e dirišwa bjalo ka malao, ke maasai batho bao ba dumelago gore e thuša go thibela dikhunkhwane le go hlatloša go robala. Balemi ba mo profenseng ya Leboa-Bodikela mo Afrika Borwa ba šomiša matlakala a sethokgwa sa Camphor mo motswakong wa dijo ka lebaka la proteine ya yona ya godimo (30%). Kota ya yona e boima mme e kgona go lwantšha dikhukhwane e bile e loketše diletšo le karolo ya mešomo e thata.
Sethokgwa sa Camphor se thuša go alafa letadi, gape le go sega le go šoma bjalo ka poloko ya tlhago ge e loketšwe mo dilong tša mmele le letlalo. Go hemela matlakala a go fša go ka thuša go bula dinko tša go thibane le hlogo e opago mola motswako wa matlakala o alafa leino, sehuba, mokhohlane, bronchitis le bohloko mo mpeng. Matlakala a šomišwa go thoba go tia ga ditho tša mmele. Oli e bohlokwa e tšweletša ke hlwekišo ya matlakala. Oli ye, e dumelwa gore e na le bokgoni mo intasteri ya dinkgišabose ka dintlha tša yona tša monkgo wa banna.
E na le 0.3% ya ditswaki tša twantšho ya dikhunkhwane e bile e hwetšagala e šoma gabotse di iri tše 6 - 10. Oli e šomišwa gape ditswaki tša yona tša go thuša matlalo a bokoa, bolwetši bja letlalo, go fiša ke letšatši le dintho tša tša go hlola ke mpete.
Mohlare o na le medu ye tseneletšego e bile e na le mohola ka tsošološo ya meboto le go thibela kgogolegommu. E kgona go lwantšha mollo gomme e ka šomišwa go beša mollo.
Sebjalo se kgona go kgotlelela komelelo, bopong bja letswai bja phefo le tšhwaane. Ditlabakelo tše nntši di a tswaletšwa, eupša go na le kgwebo ya pšalo ya dibjalo mo diprofenseng tša Leboa Bodikela le Foreisetata ya Afrika Borwa. Mohlare o gola ka mafelong mo dileteng tše borutho mo nageng ya Bohlabela bja Afrika, Afrika Borwa, gammogo le Botswana le Angola.
Molaetša wa Temoša Kalafong
Tshedimošo ke ya mabaka a tša thuto le tša tshedimošo fela gomme e ka se hlathollwe bjalo ka keletšo ya kalafo. Tshedimošo ga se ya go ikemišetša go tloša keletšo ya kalafo ye e abiwago ke bašomi ba tlhokomelo ya maphelo.
Translated by
Lebogang Sewela