Seenywa Kota Maswi Khubedu na Bithamini C ye Godimo

© JMK
Kota ya maswi e khubedu (Mimusops zeyheri) le yona e bitšwa moepel, Mmupudu, umPushane, Nhlantswa le Mubululu ke ya setlogo ka Aforika.
Mohlare o mogolo wa moriti wa mohlakamotala wa kota ya maswi ke ya setlogo ka dikarolong tša ka leboa la Aforika Borwa gomme o gola ka mafelong a mašoka le ka mafelong a meboto ya maswika, meeding le mafelong a noka, a diprofense tša ka Limpopo, Gauteng, Leboa-Bodikela, Mpumalanga, KwaZulu-Natala le Foreisetata.
Matlakala a lewa ke phalafala le tlou mola seenywa se ratwa ke dikgabo, dikolobe tša lešoka le batho.
Seenywa sa kota ya maswi ye khubedu se na le swikiri gomme se na le bithamini ya C godimo, (di hwetšwala go tšwa ka 50-90 mg ka 100 g) gomme se loketše go bunwa ka Moranang go ya Diphalane ge o lahlegelwa ke lathekse ya go kgomarela ye e le go gona ka letlalong le mokgopeng wa seenywa se sa butšwago. (Lathekse ke seela sa maswi se se ntšhago ke sebjalo ge e senyegile).
Sebopego sa seenywa ka moka sa namune se ka bunwa ge se butšwitše ka seripana gomme se tla butšwa letšatšing le le teye go ya go a mahlano.
Kota ya maswi e khubedu e na le bokgoni bja godimo go šomela diprjeke tša ekonomi le tša phepo ka dileteng tša go omelela goba seka go omelela. Nyakišišo1 ya go laetša kgetho ya mohlare wa seenywa sa setlogo ka lebaka la go tša ka gae le tša kgwebo e hlaotše kota ya maswi e khubedu bjalo ka mmamoratwa (92.5%) go bjala e bapetša le 64% ya balemi bao ba ka bjalago poreimi mobola.
Balemi ka dileteng ka moka ba gopotše gore go na le tlhokego ye kgolo ka gae le ka kgwebong ya mehlare ya kota ya maswi ye khubedu “ka lebaka la mehlare ya dienywa di be di sa hwetšagale bonolo tlhagong ge o bapetšwa le morula”. Seenywa sa kota ya maswi ye khubedu se na le kgonagalo ya go fediša tlhaelo ya bithamini ya C, kudukudu ka ka ge dienywa di diragala bogareng bja lehlabula ge bithamini ya C ka dinaga magaeng phepo e le ka boripana.
Dienywa di a tshepedišwa go ba ka legong la go omišwa ka setšo e bitšwago “sesema” yeo e nago le bophelo bjo botelele bja šelefo gomme e šoma bjalo ka dijo tša tatso tša marega.
Mohlare o kgona go bjalwa bonolo ka peu gomme o rata dilete tša go hloka tšhwaane tše pula e nago selemo. E na le medu ye e sa hlaselego, e na le kgotlelelo ya tšhwaane le komelelo le ka lebaka la go ba gona ga kota ya maswi e khubedu ga e na disenyi tše ntšhi. Kota ya maswi e hubedu ke ya maleba mabung a letsopa le seloko gomme go poma go bohlokwa tšweletšong ya dienywa tša maleba.

Molaetša wa Temoša Kalafong

Tshedimošo ke ya mabaka a tša thuto le tša tshedimošo fela gomme e ka se hlathollwe bjalo ka keletšo ya kalafo. Tshedimošo ga se ya go ikemišetša go tloša keletšo ya kalafo ye e abiwago ke bašomi ba tlhokomelo ya maphelo.

Translated by Lawrence Ndou