Mmu wa manyoro, o humilego, o boreledi, ke mmu wo botse kudu. O tlaleleditše manyora bjalo ka makhura a dimaekropo tša mmu, phepo ya dibjalo ka mmu ebile o kaonafatša tilth ya mmu - popego ya mmu bjalo ka seloko sa dipeu tša pšalo.
Manyoro A Botse Ke Eng
Manyora a botse a na le sebopego se se sothwa gomme ditlabakelo tše tala go swana le (mohlala, kota chips) ga di bonale.
O tla nkga go swana le mmu goba monkgo 'Loboto la dithokgwa’ ebile ga wo na pungent amonia goba odour ya go bola. E swanetše go ba le pH ya 7 - 8 le diteng tša monola tše di lego 30%; ditsebi tše dingwe di šišinya 40 - 50%.
Mehola Ya Manyora
Manyoro a thuša mmu go bopa mmase. Mmase ke ngata wa mmu wo o nago le dikarolwana tsa mmu, dibolang le dibolang le dikarolo tša diminerale. Mmase wa mmu o na le mašoba fao moya le meetse di bolokilwago le fao phepo e fetolwago.
Manyoro a ka thuša go pšhatla mmu wa letsopa, go oketša tseno ya moya go mmung le go fokotša kgohlagano ya mmu.
Manyoro a hlaboša tšweletšo dipakteria le difankase tša mmu o holago. Dimaekropo tše tša mmung di bohlokwa go hlahlamolla dibopego tša dibolang ka gare ga manyoro ka nepo ya go lokolla phepo yeo e bolokilwego ka gare ga manyoro.
Ge manyora a robegile, go bopega humus yeo e na lego maemo a godimo a fulvic le humic acids. Diesete tše ke dikarolo tša mafelelo tša ditšweletšwa tša manyoro. Humic acids e bopela diphedi go fothela seela sa phepo, kudukudu tshipi, e be e di lokolla gannyane gannyane ka dokarolo tšeo dibjalo di tla kgonago go tsenelela go medu. Diesete tše di fetola naetrotšene, fosforo, potassiamo, zinki, le dintlha tše dingwe ka mokgwa wo nyakegago wa dibjalo le go fokotša diteng tša godimo tša letswai ka mmung.
Go Dira Manyoro
Didirišwa dife goba dife tše di tala di ka šomišwa, ge e le gore di hlokometšwe gabotse le ge go na le khapone ye maleba: tekanyokelo ya naetrotšene (C:N) e tšwetšwa pele, gwa realo Amigo Cantisano ka pukung ya gagwe ya Organic Farming: Principles and Practices.
Khapone ye botse: ya tekanyokelo ya naetrotšene goba didirišwa tše tala ke 30:1. Se se ra gore C:N ya didirišwa tše tala ge di kopantšwe e swanetše go ba 30:1. Go fa mohlala, C:N ya bupi bja mapolanka ke (sawdust) ke 511:1 gomme C:N ya manyoro a dikgogo ke 7:1. Yona ke kopanyo ye botse, eupša koketšo ya didirišwa tše dingwe tše lekanago 30:1 (go swana le seaweed - 19:1 le korong - 128:1) di tla netefatša gore go ba le kopanyo ya didirišwa tše tala tše di lekanetšego.
Diriša didirišwa tše tala tša go fapana. Furu, furu ye tala le matlakala a tala a chipped di kaonafatša popego ya manyoro mola ditšhila tše hlwekilego, mmutele ya diphoofolo le dimela tša ka lewatleng di oketša diteng tša dimaekropo tša manyoro.
Go oketša 10% ya mmu wa letsopa le seloko go ks oketša sebopego sa crumb le leswika la lerole le lona le oketša ditiro tša dimaekropo. O se wa tšhela laeme goba tšipsamo go fihlela ge manyoro a lokile gomme o netefatša gore manyoro a kolobile.
Go dira manyoro ka gare dirapana goba dintlo go swanetše go latela melao ya go swana ya go kgethwa ka ditlabakelo tša go dira manyoro. Kopanya dikenywa tše foreše le ditšhila tša merogo le pampiri ya go šošobana le mmu wa serapa e be o di hlakanya gabotse, o tšhrlr tša meetse go netefatša gore go ba le monola wo o lekanego wa tlhahlamollo didirišwa.
Mehuta Ya Go Dira Manyoro
Manyoro a ka dirwa ka tsela ya go fiša goba ya go tonya. Tshepedišo ya go fiša ke mošomo kudu ka ge e hloka gore manyoro a fetolwa ka mehla go oketša oksitšene. Tshepedišo ya meetse a go fiša e bolaya mengwang ya dipeu le dipathotšene ebile e dira gore manyoro a loke ka pele.
Go dira manyoro ka meetse a go tonya go nyaka tsepama ya go se fetolwe, ka didirišwa tše di tala ka gare ga tsepama. Tshepedišo ye e ka tšea ngwaga go fetša, eupša ge o ka tlaleletša ka inoculum ya dimaekropo e ka go thuša go dira manyoro.
Go mokgwa wo sa fetogeg wo šomištšwago soretše, sludge, forced aeration goba fans di šomišwa go oketša oksitšene ka gare ga manyoro. Vermicomposting ke tšhomišo ya dibokwana tša lefase go tlhahlamollo ditšhila tša tlhago.
Didirišwa Tša Go Dira Manyoro
Didirišwa tše tala tša Khapone tšro di ka dirišwago go dira manyoro nutshells, ditšweletšwa tša pampiri, mapokisi, mapolanka (sawdust), mekotlana ya teye, khothone, molora, prunings, bjang bja go omišwa le matlakala.
Didirišwa tša naetrotšene tša go dira manyoro ke madi, moriri, boya, mmutele ya phoofolo, moela wa ditšhila, bjang le matlakala a a hlwekilego, dikenywa tše foreše le merogo ya ditšhila, dibjalo tše di šireletšago mmu, mengwang ye e hlwekilego, mengwang ya lewatle, lawn clippings, bjalobjalo.
O hlokomele ga didirišwa tše di ka goketša dintšhi le dibatana, kudukudu ka tshepedišo ya go dira manyoro yeo e sa fetogego. O seke wa šomiša mašaledi a nama, malahla goba charcoal, ditšhila tša diruiwa, dibjalo tša go ba le malwetši, makhura le dioli.
Moela wa ditšhila le sludge di ka ba le dimetale le dipathotšene tše boima. Netefatša gore manyoro ao a feditšwego a lekwa kua laporathoring ya maleba pele o ka a šomiša go dibjalo tše di lewago.
Translated by Lebogang Sewela