Intasteri ya Ditšhitswana ya Afrika Borwa

©Glenneis Kriel

South African Fruit and Vegetable Canners Association o hlomilwe ka Janaware 1954. Mokgatlo o na le maloko a 20 ao a emelago dikenywa tše di hlohloregago, diphaeneapole, merogo le mafapheng a ditamati. Dienywa tša ditšhitswana tšeo di tšweletšwego ka mo Afrika Borwa ke diperekisi, diapolekose, dipiere, guavas le pineapples.

Dilete tša Tšweletšo ya Dienywa ka Gare ga Ditšhitswana

©Louise Brodie

Intasteri ya diphaeneapole ya ka mo Afrika Borwa ke ye nnyane mo lefaseng, ka molemi o tee ka mo Kapa Bohlabela ka palo ya 70% ya palomoka ya tšweletšo mo Afrika Borwa. Diphaeneapole le tšona di tšweleditšwe ka mo KwaZulu Natal. Intasteri ye e ile ya tshwenyega ka 2007 ka morago ga go hwetša mehlala ya cadmium ka gare ga dithoto tša diphaeneapole go ya Yuropa, se se ile sa dira gore balemo ka moka ba dule ka ntle le mmaraka wa ditšweletšwa tša bona. Tšhilafatšo e be e kgokaganya le balemi ba go se laolwe bao ka go se tšeba ba diriša monontšha wa go ba le metale wo boima.

Afrika Borwa ke moromedi wa dithoto wo mogolo wa diapolekose tša ka bolekaneng, ka palo ya boraro ya diromelwantle tša lefase. Bontši bja diapolekose tše di tšweletšwa ka mo seleteng sa Klein Karoo ya Kapa Bodikela. Le ge go le bjalo batšweletši ba ile ba swanela ke go lahla ditone tše e ka bago 5 000 tša diapolekose tša Bulida gomme e ba epolla mehlare ye mentši ge intasteri e ile ya ba le peelopele ya go fetiša ka sehla sa tšweletšo sa mengwaga ya 2013/2014. 

Bontši bja bja ditšhitswana tša dipiere le diperekisi di tšweleditšwego ka mo Kapa Bodikela, mola guavas di tšweletšwago ka mo Kapa Bodikela, Mpumalanga le Limpopo.

Dithekišo

Intasteri ya ditšhitswana e na le phadišano le tšhelete ye e tseneletšego kudu, seo se hlola gore ditshepedišo tša boditšhabatšhaba di rena mmaraka. Batšweletši ba Afrika-Borwa, gantši ba na le kabo ya kontraka ya phihlišo le yo mongwe wo mo tee wa basepediši bao ba šomago ka nageng. Basepediši bao ba romela ntle 80% ya dienywa tša bolekaneng mo lefaseng ka bophara, go tšwa Yuropa go ya thokong ya Bohlabela.

Tšhomišo

©Marinda Louw

Dienywa tša ka bolekaneng di ka lewa bjalo ka seneke, di ka šomišwa go apea, go paka goba bjalo ka desserts. Dienywa le merogo tša ka bolekaneng di na le maemo a godimo a tlhale gomme dinyakišišo tša Yunibesithing ya Illinois; Kgoro ya Mahlale le Dijo tša Phepo e hweditše gore e hlwekilego go swana le tša bona.

Thuto e ile ya kokomošwa ka 1997. Thuto ye mpšha, The Nutrient Conservation in Canned, Frozen and Fresh Foods, e ile ya sekaseka maemo a phepo ya dienywa le merogo tša ka bolekaneng tše 35, gammogo le hlapi.

Dienywa ka gare ithuta di be di akaretša diapole, diapolekose, blackberries, blueberries, dipomelo, weposaete le dinamune, diperekisi, dipiere, diphaeneapole, poreima, strawberries, ditšheri, stewed le ditamati ka moka gammogo le olives. Merogo yona e be e akaretša asparagus beets, diborotlolo, lefela, talamorogo dinawa, dimašerumu, dierekisi, lerotse, sepeneše, dipotata, le ba bašweu le matapola. 

Dithuto tše dingwe, le ge go le bjalo, di tlaleletša gore tshepedišo ya phišo e senya diphepo tše itšego, go swana le vitamine ya C le esiti ya folic gammogo le antioxidants.

Translated by Lebogang Sewela