Dilo tše di Swanetšego

©Dr Jim Robinson

Dikolobe goba e swanetše go agelelwa goba ka legora go di šireletša malwetšing, diphelakadingwe, bohodu le dibatana gape le go di thibelela go senya dibjalo le dirapana, go phatlalatša malwetši goba go tšhaba gomme tša lahlega. Dintlo tše botse di tla kaonafatša boiketlo bja diphoofolo, go fokotša kgatelelo ya monagano, seo ka morago e tla ba poelo ya dikolobe tša bophelo bjo bo botse.

©Glenneis Kriel

Pele ga ge o beeletša kgwebong, seo go ya ka puku ya Danie Visser Mordern Pig Production ditshenyegelo e ka ba ya go feta ga masomepedi hlano go feta ntlo ya tlwaelo ye mpsha ka Aforika Borwa, Mokgatlo wa Batšweletši ba Nama ya Kolobe wa Aforika Borwa (SAPPO) o eletša balemirui go ela tše di latelago hloko ka Kaeding ya bona ya balemirui bao ba tšwelelago:

©Glenneis Kriel

Ditshenyegelo: Dintlo tša sebjalebjale di tura kudu, ka fao e ka ba kaone go thoma ka dikolobe tše malwa go netefatša gore o ka gare go yona ka sebaka se se telele pele ga ge o dira peeletšo ye kgolo. Ge o dira peeletšo, ditshenyegelo tša lenaneokgopara le tšweletšo ka moka di swanetše go akanywa go netefatša gore kgwebo e tla kay a go sepela go ya ka ikonomi. E tla ba mohola go rerišana le setsebi go thuša ka peakanyo ya kgwebo.
Didirišwa tša go aga: Dikolobe di ka kgona go senya, ka fao kgetha didirišwa tša go aga, go swana le tshipi le samente tšeo di tla kgotlelelago sebaka se se telele.

Thibela go tšhaba: Maboto goba magora a swanetše go epelwa mabung le go tiišwa fase go thibela dikolobe go tšhaba, ka ge e le baepi ba ba botse, gape le go thibela ka ntle kgonagalo ya ditšhošetšo, go swana le dikokoni, diphelakadingwe le dibatana.
Marulelo: Ntlo e swanetše go ba le kabo ye e lekanego ya moriti le tšhireletšo ya pula le diphefo tša go tonya.
Hlwekišo ye bonolo: Go swanetše go ba bonolo go hlwekiša ntlo le mabato a yona a swanetše go ba a go tiia le ditshekamo tša go boreledi ka mathoko go dira gore go be bonolo go kelelatšhila. Hoko ya ka ntle e swanetše go ba le lebato la go mona ka botlalo go thibela kgoboketšo ya meetse ao a mantšhi. (Se ga se re gore dikolobe ga se tša swanela go dumelelwa go pitika seretseng se se hlwekilego.)

Tsenyomoya: Dintlo tšeo di tšwetšwego di swanetše go hlongwa go dumelela tseno ya moya ye botse, yeo e tla go thuša ka thibelo ya mathata a go hema. Tšhomišo ya tsenyomoya ya tlhago, mola dintlo tša sebjalebjale tša go šomiša ditheknolotši tša nwešetšo taolo ya klaemete.
Sekgoba: Kolobe ye nngwe le ye nngwe e swanetše go ba le sekgoba se se lekanego go dira gore di kgone go iketla. Go ya ka molao wa bophelo bjo botse, dikolobe tša kgodišo tšeo di bewago ka ntlong, di swanetše go ba le phihlelelo ya bonyane sekwere sa metara ye tee go 100 kg ya bogolo bja go phela. Tša ka ntle di tla nyaka sekgoba se se golo, ka bonyane bja sekwere sa dimetara tše 15 go tshadi ya ka ntle ye nngwe le ye nngwe. Go tlala kudu go feletša ka go lwa, go lomana mesela le kgolo ya go fokola. Ka sekgoba se se lekanego, dikolobe tla kgetha ka ntlwaneng ya boithomelo kgole le sebaka sa tšona sa go robala, di tlogele bogo bja lebato la tšona le omile gomme le hlwekile.
Polokego: Ga go a swanela go ba le dilo di fe goba di fe tše bogale goba dipikiri tšeo di ka gobatšago dikolobe le lebato ga le a swanela go ba la go relela. Ntlo e swanetše go ba gape ye e hlametšwego go thibela dikgobalo tše di sa hlokegego.
Phihlelelo: Go swanetše go be le sefero ka hokong ye nngwe le ye nngwe goba lebati, go dumelela tshepelo ye bonolo ya dikolobe le batho go tsena le go tšwa ka dihokong.

Translated by Lawrence Ndou