Bolaodi bja Sebjalo sa Kaliki
Phetošopšalo
Go ka ba kaone go diriša phetošopšalo ka ge se se fokotša katafalo ya disenyi. Brassicas (mohlala, khabetšhe goba mustard) goba ditamati di šoma gabotse, eupša o swanetše go efoga go bjala dibjalo tše dingwe tša alliums le dibjalo tša bulb tšeo di ka amago ke tshepedišo ya go swana le disenyi le malwetši a mangwe ao a tla huetšago kaliki. Ge e le gore dikologo ga e kgonege; go tloga fao, sepetša le go tiiša mananeo a tšhireletšo ya dibjalo di swanetše go dirišwa.
Poelo (tonnes / hektare)
Motho: 8 tonnes
Palogare ya: 10 tonnes
Botse: 15 tonnes
Puno
Puno ya kaliki gantši e tšea dikgwedi tše hlano go ya tše tshela ka morago ga pšalo. Ka nako ya puno e le kgaušwi, matlakala a tla thoma go butšwa le be a fetoga mmala a ba a motsothwa mo dintlheng e be di thoma go hwa morago. Ge dipersente tše 50 tša matlakala di hwile kaliki e ka bunwa. Puno e ka dirwa ka diatla le ka metšhene. Kotolana ya kaliki e swanetše go lemollwa pele mo mmung.
Ka tshepedišo ya go šomiša diatla, foroko e šomišwago go tlhanyaolola mmu mo tikologong ya kotolana e be kotolana e lokollwa ka ntle le go senya kutu, ka ge se se tla fokotša bophelo bja llaga e be e thoma go bontša kotolana ya kaliki go malwetši le go hlola komelelo. Balemi ba metšhene ba šomiša tshepediša eupša yona e ka pela.
Ge e so no bunwa kaliki e swanetše go alafša ka go tsentšhwa ka gare di emere tše di tsenago moya goba ka go anega ka ngata mo mafelong a go tonya, le a go tsenya moya gabotse. Ka morago ga matšatši a mmalwa matlakala le medu di a segwa go tšwa mo kotolanemg e be kaliki e romelwa go yo hlobwa le polokelong.
Poloko
Kaliki e ka bolokwa dikgwedi tše tshela ka phapošing ya go tonya ya 0 °C le 60% ya monola. Ditšhelo tšeo kaliki e bolokwago go tšona di swanetše go dumelela moya gore o dikologe ka gare.
Disenyi
Thrips, Nematodes, Cutworms, Pink stalk borer
Malwetši
Downy mildew, Brown Rust, Fusarium rot, Penicillium mould, Pink Root rot le Leaf Blight.
Translated by Lebogang Sewela