Umlando Wemvelo we-Richtersveld

Iinlwane Zemandulo

©Shem Compion

Irichtersveld akusiyindawo ongaya nawufuna ukubona iinlwane zomango. Akusiyindawo ene-5 big 5. Nanyana ubujamo bezulu bomile, kunenlwane ezimunyisako ezincani, iinyoni, iinunwana, kanye nenyoni ezingakara abantu. Kodwana ngaphambi kokobana siqale iinlwane zanje ongazithola lapho asiqale iinlwane ekhabe zihlala lapho kade.

Amarekhodi wefosili atjengisa bona, lokha indawo le isese manzi, indawo le gade imumethe iimpera zomlwando wangaphambili, iindlovu, iinrhuru ezikulu, iingwenya ezinomlomo omncani, izinja ezizumako ezimabhera, itje ekulu kanye nezinye iinlwane ezikarisako.

Imitlhala yepilo yakade le ingezelelwa zimporo zenyawo, kanye nensalela zemithi (ezibizwa bona i-dendrites) etjengisa indawo evundileko evalwe mahlathi.

Ilwandle nalo gade lifuthumele emalangeni layo, begodu sele kutholwe iinsalela zakade zamazinyo we-shark kanye namaqephe wama-oyster angakajwayeleki zitholwa bakhambi abasebenza ngamafosili abahlukahlukeneko (kusukela athoma atholwa ngu-William Paterson ngonyaka ka-1779).

Iinthombe Ezingafudukiko

©David Fleminger

Enkhathini zanje, abathwa badweba imidwebo yabo ematjeni wesifundesi (qala ngaphasi). Iinthombezi zitjengisa amabhubezi, iindlulamithi, abobhejani, ama-hippo kanye nendlovu bona gade zizulazula endaweni le. Namhlanje, nanyana kunjalo, iinlwane ezikulu azisese zinengi sele kugcwele ezincani.

Abukho ubufakazi obutloliweko nanyana obukhulunyiweko bokobana indawo esipara yeNamaqualand kanye neRichtersveld gade izele mihlambi eminengi yamaqina kanye nama-antelope. Ngonyaka ka-1892, umagasistrada we-Springbokfontein (esele kwanjesi abizwa bona yi-Springbok) watlola bona wabona kufuduka amakhulungamakhulu wenlwanezi.

Imihlambi yenlwane zomangwezi, ngebhadi, lokho sele kwaba yinto yakade, ngoba pheze sele ziyaphela ngebanga lokobana gade bazizuma, nanyana bezibanjwa malwelwe. (Obufana nobulwelwe be-Rinderpest, egade bukhona ngonyaka ka-1896) nezinye zaqedwa mimakho yabantu.

Nanyana kunjalo, usengathola i-gemsbok (oryk) klipsringer, duiker, vaalribbok kanye ne-steenbok esifundenesi, nanyana iinlwanezi zizele endaweni lapha kumayiniwa khona emgceleni weNamibia, lapha abantu bangayikhona khulu. Lapha kukhona neZebra yentaba i-Hartmanns’s engasiyinengi.

Translated by Busisiwe Skhosana