Ukhe Wathintana Nomuntu Otholakele ane-Coronavirus

Ukhe wathintana nomuntu otholakale ane-coronavirus (2019-nCoV) etja: Kwenziweni?

Isikhathi se-incubation (okusikhathi kusukela lapho usuleleka khona ukuya lapho kuvela khona amatshwayo) sihlukana ngamalanga ahlangana nayi 2 ukuya ku 14. Nangabe uvela amatshwayo nanoma ngimaphi ngalesi isikhathi, kuzokufuze uhlolelwe umvunya.

Kubayini ngingahlolwa khonokho?
Kuthatha isikhathi bona umvunya lona uziphindaphinde kufikela ezingeni lapho ongatholwa khona ngamathekniki welabhorathri.

Kubayini nginganikelwa imitjhoga salafuthi nakwenza ngitholakala nginayo?
Njengombana kumvunya lona, ukulapha okhunye nokhunye kuyalekelela-lokhu kutjho bona amatshwayo ayalatjhwa, kodwana awukho umtjhoga obulala umvunya, udinga ukuvumela amasotja womzimba wakho bona abulale umvunya lona.

Kufanele ngenzeni?
Sibawa uzihlukanise ungahlangani nabanye abantu. Lokhu kutjho bona nanoma unganawo amatshwayo okwanje, udinga ukuhlalela kude nabanye abantu ukuvikela ukubhebhetheka komvunya lona ukuya phambili.

Kodwana ngingamsulela omunye umuntu ngomvunya lona nanyana ngingazazizwa ngigula?
Iye, ubufakazi buveza bona ungarhona ukudlulisela umvunya lona phambili komunye umuntu nangaphambilini kobana uveze amatshwayo.

Ngingaya emsebenzini?
Kuyeleliswa bona ungayi emsebenzini, ukwenza lokho kungabhebhethisela umvunya kwabanye abasebenzi. Udorhodera wakho angakunikela incwadi yokugula ongayinikela abaqatjhi bakho.

Ngingaya esikolweni?
Kuyeleliswa bona ungayi esikolweni, ukwenza lokhu kungabhebhethisela umvunya kwabanye abentwana nofana abotitjhere. Udorhodera wakho angakunikela incwadi yokugula ongayisa esikolwenio.

Ngingahlangana nabangani?
Kuyeliswa bona ubalekele ukuhlangana nabantu. Ukuhlanganyela nabantu kungabhebhethisela umvunya emndenini kunye nebanganini bakho.

Ngingayokuthenga eentolo, ngivakatjhele iindawo zomphakathi nofana ngisebenzise iinthuthi zomphakathi?
Kuyeleliswa bona ubalekele ukuvakatjhela iindawo zomphakathi (iintolo, iinkerege, iindawo zokuzijabulisa) nofana ukusebenzisa iinthuthi zomphakathi, ukwenza lokhu kungabhebhethisela umvunya kwabanye abantu.

Kufanele ngenzeni? Kuyeleliswa bona uhlale ekhaya ngesikhathi lokha nakusatjhejwa lomvunya. Ukuvikela labo abasondelene nawe:

Hlamba izandla zakho njalo, usebenzise izinto zokugeza izandla ezinotjwala nofana isibha.
Hlalela kude nabantu abaphilileko (abangavezi amatswayo wokuphefumula kabudisi) ngendlela ongarhona ngayo (amamitha angalingana ne 1 mitha).
Mbatha amamaski ambathwa eembhedlela esikhathini esinengi ngendlela ongarhona ngayo.
Vala umlomo wakho kunye neempumulo ngethitjhu lokha nawukhohlelako nofana nawutshimulako, nanyana ukhohlelele bewutshimulele eduze nendololwaneni. Lahla amametheriyali ngemva kokuwasebenzisa begodu uhlambe nezandla zakho khonokho ngesibha namanzi nofana ngento yokugeza izandla enotjwala.
Ngezelela umoya ongena ngendlini ngokuvula amafesidere neminyango.

Ngizokutjhejwa njani?
Sizokuthumela i-link nge-email qobe langa ukukubuza bona kukhona amatshwayo onawo. Sibawa uqindezele ku-link bewuphendule imibuzo qobe langa, nanoma unganawo amatshwayo. Nangabe awunayo i-email nofana i-internet, kukhona umuntu ozokufonela qobe langa ukukubuza ngamatshwayo onawo. Sibawa wenze isiqiniseko sokobana uyatholakala ukusinikela ilwazeli.

Ngizokutjhejwa isikhathi esingangani?
Amalanga ayi 14 ngemva kwesikhathi sokugcina uthintene nomuntu okuqinisekiswe bona usuleleke nge 2019-nCoV coronavirus.

Ngimaphi amatshwayo ekufanele ngiwaqale?
Amazinga womzimba womtjhiso we 38°C nofana ukuya phezulu, ukugodola, ukukhohlela, umphimbo obuhlungu, ukuphelelwa moya, i-myalgia nofana umzimba obuhlungu, ukurhuda (ukurhuda kathathu nofana ukudlula lokho qobe langa).

Nginamatshwayo, ngilindele i-email nofana nginidosele umtato?
Awa, nawuqeda ukuveza amatswayo, sibawa udosele umtato i-hotline khonokho.

Kuzokwenzekani kusukela lapho?
Kuzokuya ngamatshwayo nokuqina, sizokuthatha i-swab kuwe siyihlolele umvunya.

Translated by Busisiwe Skhosana