U Hlangane na Un’wana loyi anga Tiyisisiwa kuva na Coronavirus

U hlangane na un’wana loyi anga tiyisisiwa kuva na xitsongwatsongwani xa coronavirus (2019-nCoV): Se kuta humelela yini?

Nkarhi wa nhlayiso (nkarhi kusukela eka ku khomiwa kuya vona swikoweto) wule xikarhi ka 2 kuya eka 14 wa masiku. Loko u vona kutumbuluka ka swikoweto eka masiku lawa, uta fanela ku kamberiwa xitsongwatsongwani lexi.

Hikokwalaho ka yini minga ndzi kambeli xikan’we?
Switeka nkarhi kuva xitsongwatsongwani lexi xi andza kuya fikela eka nkarhi lowu xinga vonakaka hiku tirhisa tithekiniki tale laboratory.

Aswikoteki kuri minga ndzi nyika murhi loko kuve ndzina xona?
Tani hileswi kunga xitsongwatsongwani, vutshunguri byin’wana na byin’wana bya seketela – leswi swivula leswaku swikoweto swa tshunguriwa. Kuhava murhi wo dlaya xitsongwa tsongwani lexi, u fanele ku pfumelela masocha ya miri wa wena ku dlaya xitsongwa tsongwani lexi.

Xana ndzi endla yini?
Hiku kombela leswaku uti veka eka ndzhawu ya wena uri wexe. Leswi swivula leswaku hambi unga seva na swikoweto swa xitsongwatsongwani lexi, Iu fanele kuva uva ekule na vanhu ku sirhelela kuva xitsongwatsongwani lexi xi hangalaka kuya emahlweni.

Xana ndzi nga tlulela un’wana na loko ndzi titwa ndzi antswa ke?
Intiyiso, vumbhoni byi vula leswaku unga kota ku tluleta van’wana xitsongwa-tsongwani lexi hambi loko swikoweto swinga se vonaka.

Ndzi nga ya entirhweni?
Swa hlohleteriwa kuva munhu a papalata kuya entirhweni, kuva uya entirhweni swinga endla leswaku u hangalasa xintsongwa-tsongwani lexi kuya eka vatirhi kulorhi va wena. Dokodela wa wena anga kunyika papila leri kombaka leswaku awu pfukangi leri unga riyisaka eka muthori wa wena.

Xana ndzi ngaya exikolweni?
Swa hlohleteriwa swinene kuva munhu atshama kuya exikolweni, hikuva kuya exikolweni swinga endla leswaku xi hangalaka eka machudeni na vadyondzisi van’wani. Dokodela wa wena anga kunyika papila leri kombaka leswaku awu pfuangi kahlekuva ri yissiwa exikolweni.

Xana ndzi nga hlangana na vanghana va mina?
Swa hlohleteriwa kuva u fambela kule na vanhu. Kutikuma uri entalwini wa vanhu swinga endla leswaku kuva na ku hangalaka ka xitsongwa-tsongwani lexi eka vandyangu na vanghana va wena.

Xana ndzi ngaya e mavhengeleni, ndzi vhakela ndzhawu ya mani na mani kumbe ku tirhisa xofamba xa mani na mani?
Swa hlohleteriwa kuva munhu a papalata ku vhakela tindzhawu letinga ta mani na mani (mavhengele, ti kereke, na tindzhawu ta vuhungaselo) kumbe ku tirhisa xofamba xa mani na mani, ku endla sweswo swinga endla leswaku xitsongwa-tsongwani xi tlulela eka vanhu van’wani.

Xanandzi fanele ku endla yini? Swa hlohleteriwa leswaku u tshama ekaya hinkarhi lowu u vekiweke tihlo. Leswi swi endleriwa ku sirhelela vanhu lavanga ekusuhi na wena:

Basisa mavoko minkarhi hinkwayo, hiku tirhisa xobasisa lexingana xihoko kumbe xisibi.
Vana ekule na vanhu lava hanyeke kahle (lavanga kombiki swikoweto) hi laha swikotekaka hakona (kwalomu ka 1 meter).
Ambala medical mask himinkarhi hinkwayo.
Pfala nomo wawena na nhompfu loko u khohlola kumbe ku hentshemula hiku tirhisa tissue leyinga cheriwaka exa xibye xo chela thyaka, kumbe u khohlolela kumbe ku hentshemulela endzeni ka xikokola. Chela tissue endzeni ka xochela thyaka loko u heta ku xitirhisa kutani u basisa mavoko ya wena hiku hatlisa hi xisibi na mati kumbe swobasisa leswingana xihoko.
Antswisa nkhuluko wa moya eka tindzhawu leti utshamaka eka tona ekaya hikuva u pfula mafasitere na nyangwa minkarhi hinkwayo.

Xana ndzita veka tihlo njhani?
Hitaku rhumela link hi email masiku hinkwawo ku kuvutisa loko waha hlangana na swikoweto swin’wana. Hikombela leswaku u tlhava eka link kutani u hlamula swivutiso masiku hinkwawo, hambi loko ungari na swikoweto swintshwa. Loko unga koti ku fikelela email kumbe internet, kuna munhu loyi angata ku bela rinqingho masiku hinkwawo kuva a vutisa loko kuri na swikoweto leswi u hlanganaka na swona. Tiyisisa leswaku wa kumeka kuva u avelana hi vuxokoxoko lebyi.

Ndzi ta vekiwa tihlo kuringana nkarhi wotani hikwihi?
Kuringana 14 wa masiku endzhaku kaloko u hlangane na munhu loyi anga tiyisisiwa kuva ave na ku khomiwa hi xitsongwa-tsongwani xa 2019-nCoV coronavirus.

Xana hi swihi swikoweto leswi ndzi faneleke ku swilangutela?
Mpimo wa mahiselo ya miri wa 38°C kumbe kutlula, ku titimela, ku khohlola, mikolo leyi vavaka, ku heleriwa hi moya, myalgia kumbe kuvava ka miri, nchuluko (leswingavaka kuya exihambukelweni kuringana na nharhu laha kuhumaka thyaka ro vevuka hi siku).

Ndzi na swikoweto, ndzi nga yimela email kumbe rinqingho?
Ahi swona, kusukela loko uva na swikoweto, hikombela uti hlanganisa na hotline hi xihatla.

Xana kuta humelela yini?
Swiya hi swikoweto xikan’we na xiyimo xa vuvabyi lebyi, hingata hita endla swikambelo kusuka eka wena kutani hi kambela xitsongwa-tsongwani.

Translated by Ike Ngobeni