No vha na vhukwamani na muthu ane avha uri ho wanuluswa uri una vhuwadze vhuswa ha coronavirus (2019-nCoV): Ni ita mini zwino?
Tshifhinga tsha u thoma u vhonala (tshifhinga tsha musi wo no vha na vhulwadze na musi vhu tshi vho thoma u di vhonadza) zwi vha zwi tshi khou fhambana ubva kha maduvha mavhili uya kha a 14. Arali ha nga vha na tsumbadwadze kha hetsho tshifhinga, u fanela uri uyo lingiwa hu tshi khou itelwa tshitzhili.
Ndi ngani vha sa u lingi na zwezwo?
Zwi ya dzhia tshifhinga uri tshitzhili tshi phadalale uya kha tshikalo tshine tsha do vha tshi tshi vho thoma u vhonala kha dzi thekiniki dza dzi laboratory.
Ndi ngani ndi sa fhiwi mishonga arali zwi tshi nga itea nda i toda?
Sa vhunga hetshi tshitzhili, u lafhiwa hunwe na hunwe hu ya tikedziwa - zwine zwa vha zwi tshi khou amba uri tsumbadwadze dzi ya lafhea, fhedzi ahuna mushonga wa u vhulaya tshitzhili, u fanela u tendela maswole a muvhili uri hu vhe one ane a vhulaya tshitzhili.
Ndi fanela u ita mini?
Ri vha ri tshi khou humbela uri muthu a di khethulule kha vhathu. Hezwi zwi vha zwi tshi khou amba uri namusi u saathu vha na tsumbadwadze, u fanela u dzula kule na vhathu u itela uri tshitzhili tshi songo phadalala tshi tshi ya phanda.
Fhedzi ndi nga kona u fha munwe muthu tshitzhili naho huna uri nne thi khou pfa hunwe hune ha khou vhavha na?
Ee, huna tsumbo dzine dza ri unga kona u fha munwe vhulwadze naho huna uri iwe a u thu thoma uvha na dzi tsumbadwadze.
Ndi nga kona uya mushumoni naa?
Hu ya tsivhudziwa uri muthu asongo ya mushumoni, nga u ita ngauralo unga phadaladza vhulwadze ka vhashumisani. Muthu ane avha uri u khou ni tola anga bvisa linwalo ine la do ya kha vhatholi la u sumbedza uri ani khou vuwa zwavhudi.
Ndi nga ya na tshikoloni?
Hu ya tsivhudziwa na uri u fanela usa ya tshikoloni, nga u ita ngauralo zwi nga ita uri u phadaladze tshitzhili na kha vhanwe vhana vha tshikolo kana vhagudisi. Mudivihi wa zwa mutakalo anga di fha linwalo vha tshikolo usumbedza uri ani khou vuwa na luthihi.
Ndi nga kona u tangana na dzi khonani naa?
Hu ya tsivhudziwa uri hu songo vha na mitangano ya u borolowa. Zwa u vha kha zwa u borolowa zwi ya kona u phadaladza tshitzhili kha vha muta na dzi khonani.
Ndi nga kona uya mavhengeleni naa, kana u dalela vhupo hune ha vha uri huna vhathu vhanzhi na u shumisa tshiendedzi tsha nnyi na nnyi?
Hu ya tsivhudziwa uri hu songo vha na u dalela fhethu hune ha vha na vhathu vhanzhi (mavhengeleni, kerekeni, fhethu ha u di mvumvusa) kana u shumisa tshiendedzi tsha nnyi na nnyi, ngauri u ita ngauralo zwi ya phadaladza tshitzhili kha vhanwe vhathu.
Ndi fanela u ita mini? Hu ya tutuwedziwa uri u fanela u dzula hayani nga tshifhinga tsha musi u tshi khou toliwa. Uri u kone u tsireledza vhane vha vha tsini na iwe:
U fanela u dzulela u tamba zwanda, u tshi khou shumisa zwithu zwine zwa nntsha tshitzhili kana tshisibe.
Wa bvela kule na vhane vha vha uri vha na mutakalo (vhane vha sa khou vhonisa tsumbadwadze dza u balelwa u fema) nga u tavhanya (zwine zwa nga siana nga 1 meter).
U fanela u ambara mask une wa vha uri ubva kha vha mutakalo tshifhinga tshothe.
U fanela u vala mulomo na ningo musi u tshi khou atsamula nga thishu kana wa hotolela kana u atsamula kha lukudavhavha. U fanela u lata zwishumiswa nga murahu ha musi u tshi fhedza u zwishumisa wa tamba zwanda nga u tavhanya nga tshisibe na madi kana zwine zwa lwa na zwitshili.
U fanela u ita uri hune wa dzula hone hu vhe na u kona u dzhena ha muya nga u vula mafasitere na minango tshifhinga tshothe.
Ndi thogomeliswa hani?
Ri vha ri tshi khou rumela link duvha linwe na linwe ri tshi khou vhudzisa uri ni khou vha na dzi tsumbadwadze naa. Zwine na fanela u ita ndi u putedza kha link na fhindula dzi mbudziso duvha linwe na linwe, naho ni saathu vha na dzi tsumbadwadze. Arali ni sa khou kona u swikela dzi email kana internet, hu do vha na muthu ane ado ni founela duvha linwe na linwe atshi khou vhudzisa uri ni khou vha na dzi tsumbadwadze naa. U fanela u zwiita mafhungo uri u vhe hone u kone u fhindula hedzi mbudziso.
Zwi dzhia tshihfinga tshingafhani musi ndi tshi khou toliwa?
Nga murahu ha maduvha a14 no vha na u tangana na muthu ane avha na tshitzhili tsha 2019-nCoV coronavirus.
Ndi dzifhio tsumbadwadze dzine nda fanela uvha ndo dzi sedzesa?
Musi muvhili u tshi khou fhisa zwine zwa swika 38°C na u fhira, chills, u hotola, mukulo une wa vha uri uya vhavha, u balelwa u fema, myalgia kana vhutungu ha muvhilini, u tshuluwa (zwa u bvisa zwiludi zwine zwa swika luraru kana luna nga duvha).
Ndi na dzi tsumbadwadze, ndi fanela u lindela email kana lutingo naa?
Hai. Musi ni tshi tou vhona dzi tsumbadwadze, u fanela u founela vha hotline nga u tavhanya.
Hu do itea mini ubva afho?
Zwi tshi khou bva kha uri ndi dzifhio dzi tsumbadwadze, ri do kona u hwala dzi swab ubva kha inwi ra ya ra dzhia dzi ndingo.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe