Pynappellelie - Populêre Tradisionele Geneeskunde
Die vreemde pynappellelie is 'n opvallende bolvormige plant wat lyk soos 'n blomgroen ananas. Inheems aan Suid-Afrika, sy geelgroen blomme word op lang spykers gedra, met 'n tikkie groen 'blare' bo-aan. Eucomis autumnalis staan ook bekend as krulkoppie (Afrikaans), ubuhlungu becanti of isithithibala esimathunzi (in Xhosa) en umathunga, ukhokho of umakhandakantsele (in Zoeloe). Eucomis verwys na die Griekse eukomos - 'pragtig haired', terwyl autumnalis verwys na die blom- en vrugte-seisoen.
Selfs as die bolletjie giftig is, word dit deur tradisionele genesers gebruik as afkooksels en word gemeng met water of melk vir dermuitspoeling, maagpyne, koliek en winderigheid. Dit help ook om kateries te verlig, sifilis te behandel, koors te breek en geboorte aan te lei. Verbindings (flavonoïede) wat in die pynappellelie voorkom, het antispasmodiese aksies en is anti-inflammatoriese en antifungale. Navorsing deur die Universiteit van Natal het bevind dat die blare van jong plante en die bolle en wortel uittreksels van ouer plante, hoër anti-inflammatoriese aktiwiteit vertoon, met vlakke wat teen die einde van die groeiseisoen toeneem. Dit bevestig verder die gebruik van beide blare en bolle van die ananas lelie in die behandeling van koors en pyn wat verband hou met inflammasie.
Daarbenewens is E. autumnalis die mees gebruikte kruiemiddel vir postoperatiewe herstel en die behandeling van beenfrakture in Suid-Afrika. Die pynappel leliebol is een van die gewildste medisyne wat tradisionele genesers gebruik. Uitgebreide wilde oes het die plant bedreig van oorbenutting en uitsterwing. 'n Studie het getoon dat die gemiddelde grootte van bolle wat verkoop is vir medisyne gedaal het tussen 1995 en 2001. Dit was aanvaar as 'n aanduiding van oorbenutting.
Daar is tien spesies in Suider-Afrika wat in die berge, graslande en woude van die Oos-Kaap tot in die hoogland van Zimbabwe voorkom. Voortplanting gebeur deur verrekeninge (wanneer die bol vermenigvuldig), saad of blaarsteggies. Die pynappellelie is ‘n treffended tuinplant en word dikwels in rotse geplant, waar dit arm grond- en winterreën kan verdra. Dit is ook goed met ryk grond.
Mediese Vrywaring
Die inligting is slegs vir opvoedkundige en inligtingdoeleindes en mag nie as mediese advies geïnterpreteer word nie. Dit is nie bedoel om mediese advies of behandeling te vervang wat deur gesondheidswerkers aangebied word nie.
Translated by Hazel Oliver