U Sedzana na Malwadze kha Fhethu ha u Fuwela Khovhe

© Dr David Crosby, VSU

Mutakalo wa khovhe u vha u tshi khou tutuwedziwa nga zwithu zwiraru: mufuwi wa khovhe, u phadalala ha malwadze na madi ane dza dzula khao.
Naho zwa u sokou taha ha vhulwadze hu zwithu zwine azwo ngo to dala kha madi avhudi, zwitshili zwi ya kona u disa malwadze, na malwadze aya sokou tou dzula ahone madini. Vhafuwi vha fanela u sedza uri madi a hune ha dzula khovhe avha o kuna u shavhisa malwadze na u dzulela u tola uri ahuna vhulwadze vhune ha nga vha ho taha.
Zwa ndeme, u kona u langa mutakalo zwi thoma kha u renga khovhe dzine dza vha uri dzina mutakalo.

Zwine zwa Vhanga Vhuthada ha Mutakalo kha Khovhe

Kha madi ane avha uri ndi avhudi huna zwithu zwinzhi vhukuma zwine zwa nga ita uri hu vhe na vhuthada ha u taha ha malwadze. Hezwi zwi nga katelwa malwadze ane avha uri aya fhirela ane avha o diswa nga zwitshili na zwilumi, zwine zwa kona u kwama vhupo, usa vha hone ha madi avhudi, na u sa kona u dzi fara zwavhudi zwi ya disa mutsiko kha khovhe. Zwithu zwothe zwi fanela u itwa hu tshi khou itela u fhungudza mutsiko kha khovhe. Hu fanela uvha na vhulondo musi khovhe dzi tshi khou tshimbdzwa na musi dzi tshi khou fariwa u shavhisa mutsiko na musi dzi tshi khou fhiwa zwiliwa.

U nga Kona hani u Lavhelesa Khovhe uri dzi kho Lwala

Hezwi zwa u dzi sedza mutakalo ndi mushumo une wa fanela u dzula u tshi khou itwa. Zwi fanela u itwa duvha linwe na linwe. U fanela u tola mutakalo wadzo nwedzi munwe na munwe nahone arali ha nga vhonala tsumbo ya vhulwadze hu fanela u namba ha dzhiwa maga na zwenezwo.
Ndila dza u kona u lavhelesa uri dzi khou lwala:
Zwine dza ita musi dzi tshi khou la: khovhe dzi nga vha dzi tshi khou la zwituku?
maitele: huna zwinwe zwine dza khou ita zwine zwa vha uri azwo ngo doweleya
kufemele: dzi khou balelwa u fema?
Ku bambelele: khovhe dzo sokou papamala kha madi?
Mbonalo: u fanela u tola lukanda, zwine ya vha zwone na mavhala ane avha uri aya vhonala kana zwilonda.
Nzulelo ya madi: u fanela u sedza uri madi ahone na, mufemo na pH na ammonia tshikalo tsha hone.

Ndi zwa Ndeme na u Sedza Malwadze kha zwa Madini?

U thivhela zwi khwine u fhira lafha. U fanela u dzula u tshi khou tola uri zwi konee u thusa uri u vhone khovhe ine ya nga vha i tshi khou lwala. Na hone ndi hone vhubindudzi vhuhulwane u kona u thivhela u fhira u lafha. Tsha u thoma u lafha zwi ya dura, tsha vhuvhili zwi dovha zwa dzhia tshifhinga zwi ya fhungudza na tshifhinga tshine wo vha u tshi do vha u tshi khou rengisa khovhe. Ngauri huna tshifhinga tshine musi i tshi khou lafhiwa ya fanela u thoma ya tshifhedza i saathu rengiswa hu tshi khou lindelwa mushonga u tshi bva kha muvhili wayo uri nama i vhe yo lugela u liwa na nga vhathu.

Tsumbo dza Malwadze kha Khovhe

©Dr David Crosby, VSU
Khovhe dzine dza vha uri dzi khou lwala adzi huli nahone adzi na na dzangalelo la zwiliwa. Dzi ya vha dzi tshi khou bambela zwituku kana dzo sokou ima tsini na madi, dza vha na maitele ane avha uri ha ngo doweleya u fana na u sokou fhufha fhufha, dzi vha dzi tshi khou sokou tou di kweta, dza shanduka na mbonalo yadzo dzi ya thoma u swifhala, dza sokou tou vha na manwe mavhala kha muvhili dza vha na zwilonda dza sokou sina dza fhedza dzi tshi khou fa.

Ndila dza u Thivhela Malwadze kha Khovhe

Hu fanela uvha na madi a vhudi uri khovhe dzi vhe na mutakalo wavhudi, madi a vhudi a thusa na kha u khwathisa masole a muvhili uri na malwadze a songo tambela khadzo.
Madi a vhudi hu vha hokatelwa na mufhiso une wa vha vhukati ha 8 na 20°C, na pH range ina ya vha (pH 5 to 8), na ammonia ine ya vha fhasi (fhasi u swika kha 1 mg/litre) na oxygen ine yavha nntha (7 mg/L).

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe