Divhazwakale yau Fuwa Khovhe Afrika Tshipembe
Nga murahu ha tshifhinga tsha zwa dzi ndwa nga 1960, ho vha na u toda uvha na vhusedzesi kha nga hetsho tshifhinga zwa u fuwa khovhe u tshi khou itela mbuyelo zwo vha zwi songo dala, na zwithu zwinzhi nga ha khovhe zwo vha zwi saathu divhea. U dzulela u balelwa ndi zwone zwo itaho uri hu si tsha vha na u u balelwa vhathu vha kone u guda kha vhukhakhi havho, u fuwiwa ha tilapia ha dala vhukuma lwa minwaha ya 25 u mona na lifhasi.Havha na u divhiswa ha Oreochromis mossambicus (Mozambique tilapia) kha la Indonesia nga tshifhinga tsha nndwa ya vhuvhili nga vha Japan vha tutuwedza u shumiseswa ha tilapia. Mashudumavhi usa fanelwa hayo zwa vho vha zwithu zwokhakhisaho. Dzi mbuno dza uri i vhe isa faneliho hu vha hokatelwa na:
U hula nga zwituku
Usa bveledzisa nga vhunzhi
Usa vha na muvhii wavhudi na usa dala
U balelwa u kunda malwadze
Nga 1980s O. niloticus (Nile tilapia) yo vha yone tshaka ine yo vha i tshi khou rengiswa. Ha vha na zwa GIFT-hune uya kona u nanga tshaka kha ‘Genetically Improved Farmed Tilapia’ – zwo bveleledziswa Philippine zwa vha zwithu zwihulwane vhukuma, zwine zwino zwi khou shumiswa u mona na lifhasi.
Ndila ya u Kona u Fuwa Tilapia-nga Ndila ya Tshitaha
Iya kona u bveledziwa nga ndila nnzhi. Zwa tshitaha kha maisha manzhi ndi zwone zwine zwa iteswa na kha isha la Kariba, Victoria na Volta na mulamboni wa Nile. Naho zwo ralo Tilapia musi i tshi kha zwa tshitaha ndi 100% kha u ditika kha zwiiwa zwine zwa nga ndi zwa vhukuma. Nyimelo ya madi ndi yone ine ya ita uri i kone u hula nga tshifhinga tshituku.U dura ha zwiliwa zwa Tilapia ndi zwithu zwine zwa vha zwa ndeme uri u zwi sedze na zwinwe zwitaha zwa yo zwi vha zwi zwa nntha, zwi vha zwi songo tou fanela u dzula kha vhupo ha mahayani.
Ndila dza u Kona u Fuwa - Recirculating Aquaculture Systems
Hu ya vha na tshikhala tsha unga xelelwa nga zwithu zwau zwothe zwe wa renga, nga maanda nga mulandu wa u ditika nga maanda a vhanwe 24/7. Hezwi zwi toda u divha uri u dzua una ndinda khombo kha zwithu zwau zwothe. Zwithu zwothe zwine zwa nga khakhisa kha u fuwa mahayani.
Ndila ya u Kona u Fuwa Tilapia-nga Ndila ya Tshitaha
Iya kona u bveledziwa nga ndila nnzhi. Zwa tshitaha kha maisha manzhi ndi zwone zwine zwa iteswa na kha isha la Kariba, Victoria na Volta na mulamboni wa Nile. Naho zwo ralo Tilapia musi i tshi kha zwa tshitaha ndi 100% kha u ditika kha zwiiwa zwine zwa nga ndi zwa vhukuma. Nyimelo ya madi ndi yone ine ya ita uri i kone u hula nga tshifhinga tshituku.U dura ha zwiliwa zwa Tilapia ndi zwithu zwine zwa vha zwa ndeme uri u zwi sedze na zwinwe zwitaha zwa yo zwi vha zwi zwa nntha, zwi vha zwi songo tou fanela u dzula kha vhupo ha mahayani.Translated by Khalirendwe Nekhavhambe