U Ṱavhiwa ha Brinjal

© Louise Brodie

U Ṱavha

Nga mbeu.

Ku Ṱavhele

U nga i ṱavha yo tou ralo nga mbeu, fhedzi vhunzhi ha vhabveledzi vha funa zwa u thoma vha ita zwiraba zwine zwa vha zwo vhewa kha dzi tray lwa 10 uya kha 15 centimetres. U nga zwiita nga zwoṱhe zwanḓa na mitshini. Kha mavu ane avha a vhuḓi ane avha na muṱavha, i ṱavhiwa yo tou tswii kha mavu, Fhethu hune havha na mavu ane asa vhe a vhuḓi vha thoma vha ita dzi ndunduma vha ṱavha nga nnṱha. U langa tsheṋe, na u thabisa mavu na uḓisa fhethu hune havha uri ho dzika vho rabulasi vha shumisa black plastic mulching.

U Siana

Brinjal dzi siana nga 50 centimetres kha row dzine dza vha dzi 75 centimetres kule na kule. Dzi ya fhira na dzi row dzo ḓoweleyaho dza sika nḓila yadzo hu tshi khou itelwa uri vha shumi vha kone u fhira hezwi zwi vha zwi tshi swika 25 000 ya zwimela nga hectare.

Tshifhinga tsha Zwiraba

Zwiitwa vhukati ha nwedzi wa Ṱhangule hune mufhiso wa vha u tshi khou thoma na kha Khubvumedzi. Zwiraba zwi nga ṱavhiwa kha nnḓu ya hone ubva nga Fulwana hu tshi khou itwa zwiraba wa kona u zwi ṱavha nga Ṱhangule.

Tshifhinga tsha u Ṱavha

U ṱavha zwiraba zwi ya itwa ubva nga nwedzi wa Ṱhangule u swika nga Nyendavhusiku. Zwa u ṱavha na u langa zwiitwa fhethu hune ha rothola hune hu sa ṱavhanye u fhisa.

Tshifhinga tsha u Aluwa

Brinjal unga i kaṋa nga murahu ha musi huna vhege dza 10 yo ṱavhiwa fhethu hune mutsho wa vha wo dzika hune na mufhiso wa mavu wa vha wo dzika unga isa phanḓa na u kaṋa ubva kha vhege ya vhu 12 wo ṱavhiwa. Vhanwe vha vha ṱavhi vhane vha ya lenga uvha na vhuria vha nga khatha tshimela vha dovha hafhu vha ṱavha zwinwe mafheloni a khalanwaha ya Tshifhefho.

U Nyora

Musi u tshi khou ṱavha zwiraba u fanela u lima vhukati ha 500 na 1000 kg ya 2:3:4 (30) (ho ṱangana Nitrogen, Phosphates na Potassium) nga hectare nnṱha ha 20 centimetres ya mavu u saathu ṱavha. Zwo linganelaho zwi bva kha mvelelo dza mavu o lingiwaho. Nga murahu ha vhege ṱhanu uya kha dza rathi wo ṱavha u fanela u dovha hafhu wa shela na nitrogen nga nḓila ya 250 uya kha 400 LAN i fanela u fhiwa. Hezwi zwi fanela u dzhiia tshimela u swika tshi tshi kaṋiwa.
Hezwi zwa u shela lwa vhuvhili zwi nga khethekanyiwa zwa bva vhege mbili kana ṱhanu na vhege dza malo nga murahu ha musi wo ṱavha. Arali manyoro a luḓi a khou shumiswa nga nḓila yo ḓoweleyaho na mitalo ya drip nga fhasi ha plastic mulching zwino unga zwishumisa vhukati ha 4 na 5 kg nga vhege nga kha maḓi.
Zwi ya ṱuṱuwedziwa uri u wane tsivhudzo kha vha ḓivhi kha zwine bulasi ḽau ḽa ṱoḓa zwone.

U Sheledzwa

Ndi zwa vhuḓi uri hu thabe kha mavu hoṱhe hune ha vha ho ṱavhiwa. Mutsiko wa musi hu tshi khu bva maluvha na uvha hone ha mutshelo zwi ya shuma kha u bveledza zwimela.
U sheledza ho linganelaho hu vha hu vhukati ha 20 na 35 mm ya maḓi nga vhege. Musi hu tshi khou fhisa u sheledzwa zwi nga ya phanda u swika kha 40 mm nga vhege. Mutsiko wa u thaba kha mavu a nnṱha a 50 cm, hune vhunzhi ha maḓi na pfushi ya midzi zwi vha zwo sedza hone zwi fanela u litshiwa.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe