Ndi mini Temperature?

Temperature ndi u kona u kaliwa ha maanda kha vhupo na hone i vha i tshi khou tutuwedziwa vhukuma nga u tshimbila ha duvha.
Mutsho ndi tshithu tsha u kona u kala na hone tshi ya shumiswa na kha mvula, u kona u vhona uri ndi tshimela tshifhio tshine tsha nga hula fhethu hunwe na hunwe. Naho zwo ralo u kona u kaliwa ha mutsho u fana na zwine zwa vha zwo lingana nga duvha kana mutsho wa khalanwaha, une wa vha fhasi na wa nntha, vhusiku na masiari hou u fhambana hu fanela u dzhielwa nntha hu tshi khou sedziwa uri tshimela tshi nga hula u guma ngafhi.
Mutsho una zwithu zwine wa tou zwiita kha maduvha othe a vhutshilo shangoni. Uya kona u disa u di gedza ha vhathu na usa di geda (thodea ya mufhiso na u rothola), wa kona u langa zwimela na zwipuka. U vha hone ha zwikhokhonono na malwadze na tshikalo tsha evaporation na tsha transpiration (u thaba hune ha vha hu tshi khou xela kha tari).

Ni nga Kona Hani u kala Mutsho

Mutsho une wa shuma u alusa zwimela kha mabulasi u dzhiwa sa muya wa mutsho. Hezwi zwi vha zwi tshi khou kaliwa nga ngomu ha madzulo zwine zwa vha zwi tshi khou vhidziwa upfi Stevenson screens kana u fara ha u dzhena muya. Haya madzulo a vhewa 2 m nntha ha mavu, tsini na hune tshimela tsha vha tshi tshi khou vha na matari hone. Mutsho wa muya unga fhambana na wa fhasi. Musi u vhusiku vhuria, mutsho wa mavuni u vha u fhasisa u fhira wa screen. Hezwi zwi nga fhedza zwi tshi khou ita uri hu vhe na nwando naho huna uri mutsho wo vha usongo amba uri hu nga vha na u rotholosea. Naho zwo ralo, mutsho wa mavuni unga kha di dudela u fhira wa muyani hu nga masiari zwi tshi khou bva kha vhupo.
Mutsho wa muya une wa vha uri wo vulea na wone unga kha di dudela u fhira mutsho wa screen, nga maanda vhusiku ha tshilimo.
Mufhiso wa matari une wa vha wo lavhelesana na duvha ndi 3 - 4ºC u vha u nntha u fhira une wa vha uri wo kaliwa wa screen, phambano iya tsa u swika kha 1ºC fhasi ha mirunzi na musi mutsho u tshi vho fhira 33ºC.
Matari ane avha uri o khwatha ha dzheni muya anga vha 10 - 15ºC nga u dudela u fhira mutsho une wa vha uri ndi wa muyani.

Ndila ya u isa Celsius kha Fahrenheit

©David Eccles

Afrika Tshipembe, mutsho u kaliwa nga dzi degrees Celsius (ºC). U oma ha madi ndi 0ºC ana boils dzi tshi kha 100ºC (nntha ha lwanzhe).
USA mutsho u kha di ambiwa nga dzi degrees Fahrenheit. Kha tshikalo tsha Fahrenheit. Hune ha vha hu tshi khou rotholesa lwa u omisa madi ndi 32ºF nahone ha boils ndi 212ºF.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe