Nahone a huna na nnthihi ine ya vhewa Afrika Tshipembe, dzoṱhe dza luphuse dzi vha dzi tshi khou bva nnḓa ha mashango. Kha zwiḽiwa zwa zwipuka ayiho nahone ayo ngo nwaliwa na kha zwiḽiwa, naho zwo ralo vhafuwi vha ya tendela zwipuka zwi tshi iḽa u tshi khou ṱoda tsukanyo, pods na mbeu ine ya vha uri yo khwaṱha zwi fanela u thoma zwa gayiwa.
Dzinwe dzi ṱhoḓuluso dzo itwaho nga Lukas lipumbu na vha gudedzi ḽa Stellenbosch kha zwa saitsi ya zwiḽiwa, vho panga u bveledzwa ha zwiḽiwa zwiṱanu hune carob ya vha hone sa tshiengedzi-vhurotho, vhuswa, mikapu ya nga matsheloni, mousse na mafhi a u nwa. Ahuna na tshithu na tshthihi tsha hezwi tshine tsha fanela u bveledzwa tsha bviswa kha zwa u rengisa, sa vhunga zwi tshi ita uri ivhe hone na u vhewa i vhewe.
Vho dokotela Pippa Karsen, vho no ita ṱhoduluso ya zwimela na vha Western Cape Department of Agriculture, zwa u rengisa, u ṱavhiwa ha carob zwi ṱoḓa dzi mvula dza vhuria. ‘Mbeu ya hone i kaṋiwa tshilimo dzi mvula dza tshilimo dza vhuya dza i wana i vha i tshi vho tshinyala. U ṱavha carob zwi toda fhethu hune ha sa vhe na mvula dza tshilimo kana dza vha dzi songo ḓalesa.
Carob ina muri une wa vha wa munna na wa tsadzi hune ya anwa mitshelo fhedzi kha ya tsadzi, ngeno huna tshaka dzine dzi ya anwa dzoṱhe mitshelo’ musi mbeu yo no thoma u mela ni zwi ḓivha nga murahu ha minwaha miraru uri ndi ya tshinna kana ndi ya tsadzi. Minwe miri i bvisa maluvha yo no vha na minwaha miṱanu vha ralo vho Dokotela Karsen.
Miri ya carob a i ṱoḓi u langiwa zwihulwane, iya kona u konḓelela gomelelo na hone ina zwili zwine zwa sa vhe zwinzhi.Translated by Khalirendwe Nekhavhambe