Mihandzu yotala ya Afrika Dzonga, yofana na madiriva, apricots, mapecisi,maapula, mapyere, timango na ti bananas ya omisiwa. Ku omisiwa swi susa kutsakama, leswi hlohletelaka leswaku kuva na mould, yeast nati bacteria, leswi swingana xiave eka ku tshama ka muhandzu endzhaku ka ntshovelo. Switlhela swihunguta ntikelo na vukulu bya muhandzu, leswi endlaka leswaku nxava wuya ehansi xikan’we naku olova kuswi fambisa.
Tinxaka Leti Lulameleke
Muhandzu kumbe matsavu yan’wana na yan’wana yanga omisiwa kambe kuna tinxaka tin’wana letinga lulamela ntsena kuva ti omisiwa kutlula tin’wana. Tani hileswi swi hlamuseriweke hi Anton Erwee, chief operating officer wa At Source Handmade Foods, muxaka wo hoxekawuta endla leswaku leswi salaka swiva na miri lowuntsongo no pfumala swakudya.
Mihandzu na matsavu leswinga kongomisiwa eka ku omisiwa, kufana na muxaka wun’wana na wun’wana yifanele kuva yikamberiwa loko yingase ya xaviseriwa vaaki. Tinxaka leti ati fanelangi kuva ti lulamele ku omisiwa titlhela tiva na muhlovo endzhaku ko omisiwa kambe yifanele ku humesa mbuyelo wa kahle hinkarhi wa kahle wa lembe naswona wunga lavi ntirho wotala.
Mihandzu Yo Vevuka Kumbe Ku Tiyela
Mihandzu yinga tlhela yi tsakamisiwa endzhaku ko omisiwa kumbe yi xavisiwa yingaha cheriwangi nchumu. Mihandzu leyinga tlhela yitsakamisiwa ya vevuka naswona yi dyeka ku olova kutlula leyinga endliwangiki nchumu kambe ayi tshami ngopfu endzhaku ka sweswo. Mihandzu yofana nati berries yinga cheriwa solution ya chukele, kufana na juzi ya madiriva, loko yingase omisiwa kusivela kuva yi tsindziyela swinene leswinga endlaka leswaku yinga dyeki.
Tinxaka To Omisa
Mihandzu yotala ya Afrika Dzonga leyi omisiweke yi omisiwa endzeni ka swibye laha yi kumaka miseve ya dyambu endzhaku kaloko yi khiwile, hikokwalaho ka ku olova ka vuhumelerisi na ti hakelo. Tani hileswi maxelo yoka yangari kahle yanga vangaka kuva na fungi xikan’we naku cinca ka muhlovo ka mihandzu, mihandzu yotala yi omisiwa laha kungana timpfula ta xixika kufana nale Boland, Ceres Valley, na Klein Karoo e xifundzheni xa Western Cape xikan’we nale Orange River Valley e Northern Cape.
Xoka xingari kahle hiku omisa hi dyambu hileswaku vahumelerisi avana vulawuri ehenhla ka maxelo naswona, loko switetano ma omiselo. Ku humelerisa khwalithi ya kahle ya muhandzu, vahumelerisi va nhlayo yintsongo vatlhelele eka ku tirhisa ti tunnels to omisela eka tona kuhunguta khombo ra maxelo naswona vatiyisisa khwalithi yakahle ya mihandzu leyi omisiweke. Gezi ra durha, se van’wamapurasi vatirhisa switirhisiwa swa ntumbuluko, kufana na biomass kumbe solar energy, kuva ku engeteleriwa ndlela yo omisa.
Yi Sulphur Dioxide
Anton uvula leswaku mihandzu yotala leyi omisiweke yi cheriwa sulphur dioxide loko yinga se omisiwa, kutshovelela ti cell membranes ta muhandzu ku olovisa ku omisiwa. Sulphur dioxide yitlhela yipfuneta kusivela endlelo rakuva buraweni ka muhandzu hikwalho ka maendlelo yo pfumala ti enzyme. Leswi swi pfumelelea muhandzu kuva wu tama wahari na muhlovo wa wona xikan’we nakuva yitirha tani hi nhlayiso wa microbiological lowu pfunetaka ku tiyisisa leswaku swakudya swi hlayisekile ku dyiwa hambi leswi swisiyiwaka ehandle kuringana masiku kuva swi oma.
Muhandzu lowungana ka ntima eka wona, kufana na makuwa, ti raisins, ti prunes nati dates hixitalo ayi cheriwi sulphur dioxide.
Vuxavisi
Mihandzu leyi omisiweke ya Afrika Dzonga yi laveka hi xiyimo xale henhla laha kaya na le ka matiko mambe.
Ku Tirhisiwa
Mihandzu leyi omisiweke yinga dyiwa tani hiti snacks kumbe yitirhisiwa eka kusweka kumbe tani hi dessert. Mihandzu leyi omisiweke yile henhla hi fibre, ti antioxidants naswona yikahle eka rihanyu. Xiphemu xin’we xa muhandzu xivikiwa kuva xiri na nhlayo leyi ringanaka ya swakudya swa muhandzu wa furexe. Kmbe kuna swihlawulekisi, tani hileswi swakudya swin’wana, swotani hi vitamin C swinga lahlekaka hinkarhi wo omisa.
Translated by Ike Ngobeni