Emabele eSouth Africa

©Grain SA
Emabele (Sorghum bicolor) ngulokusanhlamvana lokute igluten futsi ngeyesihlanu ngekulinywa kakhulu emhlabeni wonkhe, ilandzela ngemuva wheat, rice, corn, ne barley. Emabele aphindze atiwe ngekutsi mabele thoro, Amazinba ne Amabele. Tjani lobudze lobukhula bube nemacembe lafana newembila futsi akhicita inhlamvu entfweni lengatsi itjani.
Nyalo sekunetinhlobo letendlula ku 30 kepha emabele asukela Ethopia bese andlulela kulamanye emave eAfrika nasemhlabeni wonkhe. Emabele lalinywako eSouth Africa alinyelwa etindzaweni letomile enhla nelive, lapho alinywa emkhatsini wa October kuya emkhatsini wa December. Indzawo yase Free State ikhicita 50% wemabele ase South Africa. Umkhicito lojwayelekile wemabele inhlamvana letenta 2 ton/ha.

Kusebenta Kwemabele

Emabele alinyelwa kudliwa bantfu (kudla ekuseni, flour, tjwala) futsi nekutsi adliwe tilwane njenge silage noma kwentiwe hay. Emabele aphindze asebentiswe kupakisha, libondza lelitsite, futsi kwenta emabhasikidi nalokunye lokunyenti.
Sitashi lesitfolakala emabeleni singu 7 - 10% etulu kune mbila, loku kwena emabele abe kahle kakhulu kwenta intfo lesita kwenta phetsiloli.

Kudla Emabele

Tinhlamvana temabele tisebentiswa kwenta flour futsi kusebentiswe nase phalishini njenge ‘Maltabella’), sinkhwa, emabhanisi, emakhekhe, couscous nentfo yekunatsa. Tinyenti tindlela tekupheka emabele noma tinhlamvana takhona.
Emabele ngulamanye lahamba phambili ku dietary fiber, isetulu ku protein, icuketse iron, phosphorus, magnesium, copper, calcium, zinc ne potassium. Tinyenti letinye tintfo noma umsoco lephetfwe ngemabele.

Emabele Nawasebentiswa Njenge kudla Kwetilwane

Njenge kudla kwetilwane, emabele asebentiswa njenge kudla lokuniketa emandla etinkhukhwini, tingulube, tinkhomo, timvu nalokunye lokunyenti. Letinhlamvana kufuneka tilungiswe tingakaphiwa tilwane – kwentele kutsi kube lula kutsi kugayeke, kufanelwe kugaywe noma kuhlafatwe.
Emabele asebenta njenge kudla lokukahle kwasehlobo – ku silage noma hay uma ilinywa etindzaweni letomile. Letintfo letisalako emuva kwekuvuna tingadliswa imfuyo ngoba lokunye kusala kulihlata ngemubala sikhatsi lesidze.
Sivuno lesisetulu emabeleni usitfola uma noma umtimba wesihlahla songu 80 kuya ku 120 cm ngebudze. Budze lobukanje bukahle ku hay, silage nentfo lelihlata nayo idliswa tilwane uma ngebudze ingu 20 kuya ku 30 cm.

Translated by Thandokuhle Motha