Mulberries e nagana gore e tšwa Tšhaena, Japane le Himalayan foothills. Mehlare e amana kudu le sericulture (tšweletšo ya maledu), le maledu a go tšwa go cocoons ka 4 500 ka morago ga mengwaga ye e fetilego. Bala ka sericulture mo.
Mehlare ya Mulberry e ratelwa dienywa tša yona tša go ba le todi le dithoto tša dihlare. Ka mo Asia, balemi ba šomiša matlakala bjalo ka furu ya diruiwa, tiro yeo e phatlalatšego ka mo Afrika, Latin le Central Amerika, le Caribbean go tloga mafelelong a 1980s.
Kota e šomišwa go dira diphahlo, mebanki a logilwego le didirišwa tša dipapadi ka mo dinageng tša go swana le India le mehutahuta ya tše dingwe. Mehuta ye e itšego e dirišwa go dira pampiri.
Tšweletšo ya Boditšhabatšhaba
China e na le palo ye kgolo ya tšweletšo ya mulberry, mme e be go latela ke India. Palo ye nnyane e a tšweletšwa go dinageng tša go swana le Thailand le Brazil.
Tšweletšo ya Legae
Mehuta ya go fapafapana e ile ya tsebišwa ka mo Afrika Borwa go tšwa Indonesia, Thailand, le Taiwan go tloga ka 1600s. Maitekelo a go thoma intasteri ya maledu a thomile ka 1726 ge khamphani ya Dutch East India Company e tliša silkworms ka mo nageng. Mathomong, maledu e ile a tšweletšwa ke makgoba ebile go ile gwa ba le maitekelo a go hlama sehlopha sa protšeke ya sericulture sa lekgoba kgauswi le Stellenbosch.
Ka 1881 sehlopha sa ditsebi tša Maithalia tša tše masomepedi tharo se ile sa tlišwa go Afrika Borwa, go thoma intasteri ya maledu mo Gouna kgauswi le Knysna ka mo Kapa Bodikela. Bafaladi ba be ba le ka fase ga kwešišo ya gore ba tla kgona go thoma go lema ka nepagalo, eupša ge ba fihla ba ile ba hwetša go be go se na mehlare ya malberi mo sethokgweng sa Gouna. Mafelelong, ba ile ba swanela ke go boela go lema le go sega dikota go phologa. Mehlare ya malberi yeo ba ilego ba e bjala ga se ya dula sebaka se se telele ka lebaka la mabaka a tšweletšo ao a sego botse.
Malobanyana mo ka 1980s, Kgoro ya Temo e tsebagaditše semmušo protšeke ya sericulture ka MO Mpumalanga, moo ba ilego ba dira diteko tša go fapafapana tša mehlare ya malberi. Protšeke ye, e ile ya dirwa phraebete ka 1994 ge mmušo o emišitše thušo ya mašeleng ya protšeke ka baka la ditshenyegelo tša godimo le poelo ya ka fase.
Prof Kas Holtzhuasen, yo a eteletšego pel domestication le kaonafatšo ya mehlare ya Marula, o bonwa gape bjalo ka yo monngwe wa bagale bja protšeke ye.
Sehla sa Tšweletšo
Mulberries ke dienywa tša selemo, dikenywa tša gona di butšwa ka morago ga nako.
Mehutahuta
Mehutahuta ya go fapana e gona. Mehuta ye megolo yeo e tšweleditšwego ka mo Africa Silk ke Noi le Thai Sang, tšeo di rekilwego ka ntle go tšwa go Thailand eupša go feta fao di bjalwa gape kua Thailand. Bobotse bja mehuta ye ke gore ga e tšweletše matšoba le le dithetlwa tše ntši, ka fao ga di kotsi go dibjalo tša selegae.
E tšweletša gape mehutahuta ya Waterkloof, yeo e ka dirišwago go tšweletša dithetlwa eupša di tšweletša dienywa tše nnyane fela ka lebaka la gore mehlare e kgaotšwe go thuša tšweletšo ya matlakala le dithetlwa.
Ditheko
Mulberries tše mmalwa di rekišwa ka mo Afrika Borwa, gomme bontši bja tšona di tšwa dinageng tša ka ntle goba di buna go tšwa go mehlare yeo e sego ya semmušo.
Tšhomišo
Mulberries ke superfood, di humile ka dibithamini, diminerale, tlhale, anti-inflammatories le antioxidants.
Di ka lewa di le tala, di ka šomišwa go paka, gape di ka šomišwa ka gare ga desserts, gag are ga todi, teye, yoghurts le jamo. Protein ya maledu le yona e šomišwa ka mo diintastering ya pharmaceutical, prosthetics le Cosmetics.
Translated by Lebogang Sewela