Temo ya go ya go ile ke tšweletšo ya dibjalo le diruiwa ka kwano le tlhago ka nepo ya go tšwetša pele goba go boloka methopo ya tlhago. Go bolela nnete, ditshepedišo tša temothuo ya go ya go ile di hwetša tikologo ye e hlwekilego, poelo le go se tšee lehlakore ga bosetšhaba.
Mekgwa ya go šomiša ya tlwaelo ya temothuo e šomiša dinyakwapšalo tša ka ntle go swana le dibolayasenyi tša dikhemikhale, menontšha le dihlare, tšeo di šilafatšago le go fokotša boleng bja methopo ye e nyakegago go tšwela pele go tšweletša dijo tša meloko ya ka moso. Methopo ye e akaretša meetse a a hlwekilego, mabu a hlwekilego, moya wo o hlwekilego le diphedi tša tlhago - mehutahuta ya dimela le diphoofolo ka go šoma mmogo go hloma tikologo ye e hlwekilego.
Go fetola go tloga go temothuo ya tlwaelo go ya go temothuo ya go ya go ile, balemirui ba ka amogela mehuta ya ditsela tša temothuo efe goba efe ya go ya go ile. Ka mo fase ke hlalošo ye kopana ya ditshepedišo tša temothuo.
Temothuo ya Tlhago
Mokgatlo wa lefase ka bophara Mokgatlo wa Masolo a Boditšhabatšhaba a Temothuo ya Tlhago (IFOAM), o beile temothuo ya tlhago go melawana e mene - ya maphelo, go se tšee lehlakore, tlhokomelo le tikology. Temothuo ya tlhago e ithekgile mo ditshepedišong tša tikologo, bophelo bja diphedi tša tlhago le maemo a tlhago ao a tlwaetšego maemo a tikologo, sebakeng sa go šomiša dinyakwapšalo tša dikhemikhale go swana le dibolayasenyi, dihomoune tša kgolo hormones le dibolaya kokwanahloko. Ditirišo tša temothuo ya tlhago di akaretša phetošopšalo ya dibjalo, pšalo ya dibjalo tše di šireletšago mabu le go hlohleletša dikamano tša tlhago le tekanyetšo ya bobatana bja monggae.
Ditšweletšwa tš tlhago di na le lengwalo la bohlatse la semmušo.
Ke Eng Tirišo ya Temothuo le Tswalano ya Diphedi le Tikologo ya Tšona?
Lereo le ‘agro-ecologia’ le hlolegile ka Latin Amerika la go šupa go seo lefase ka moka se se bitšago ‘temothuo ya tlhago’ a temo. Tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona e šomišwa bjalo ka bobedi go fediša le go amogelwa leano la go phetogo ya maemo a bosa. Batho ba bantšhi ba bona tirišo ya temothuo le tswalano ya diphedi le tikologo ya tšona bjalo ka kgopolo le boemo bja dinyakišišo tša ka morago ga temothuo ya go ya go ile le bolemirui bjo bongwe bja go ya go ile, e thekgilwe ke temothuo ya tlhago bjalo ka ntlha ya tirišo ya se.
Ke eng Temothuo ya Biodynamic?
Temothuo ya biodynamic e theilwe godimo ga mošomo wa ramahlale wa ka Austria Ngaka Rudolf Steiner. Mokgwa wa temothuo wa gagwe o bone dikarolo tša go ikemela le dikamano tša ya mabu, diphoofolo, dimela le batho le go bopa selo se se phelago.
Kgopolo ye e bona lefase le polasa bjalo ka ka selo sa go phela gape e bontšha tikologo ya lefase ka bophara. Dikgopolo tša motheo wa bolemerui bja biodynamic ke go aga le tlhokomelo ya diphedi tša tlhago le mabu. Balemirui ba biodynamic ba ka Aforika Borwa ba swanetše go hwetša lekwalo la bohlatse sa mathomo gomme ba dire kgopelo lekwalo la bohlatse la biodynamic ka Demeter.
Ke Eng Temothuo ya Pabalelo?
Temothuo ya pabalelo ke mokgwa wa šireletša mothopo wa temothuo gomme o lebeletša ditheo tše tharo. Sa mathomo ke go šišinya mabu ga nnyane ka semotšhene, bonnyane baj 30% ya khupetšo ya mabu le go hlola mehuta ya go fapana ya ka phetošopšalong (dibjalo tša ngwaga) goba bo bjala ka bogwera (dibjalo tša ngwaga ka moka). Lesolo la thomile ka Leboa le Borwa bja Amerika, New Zealand le Australia go tloga le phatlalatše ka bophara bja lefase go akaretša Aforika.
Bolemerui bja Tša Kgwebišano ka Go Loka
Lesolo la ‘Tša Kgwebišano ka Go Loka’ le thomile ka bo 1970 ka balemerui ba kofi ka Mexico. Lesolo la ‘Tša Kgwebišano ka Go Loka’ le netefatša mameo a kgwebo a go oloka le go tiišetšo ditheko tše kaone batšweletši ba ba bannyane.
Ka tlwaelo, batšweletši ba ‘Tša Kgwebišano ka Go Loka’ ba rekiša ditšweletšwa tša bona ka ditheko tšeo e leng gore di beeleditšwe le go tiišetšwa le go amogela tefo ya tlaleletšo. Tefo ye e lefelwago ya tlaleletšo e lefelwa sehylopheng sa batšweletši gomme e ka šomišwa go tlhabolla setšhaba.
Ditšweletšwa tše di ngwetšwego ‘Tša Kgwebišano ka Go Loka’ e ra gore batšweletši le barekiši ba kopane ka bobedi gomme bea maemo a ‘Tša Kgwebišano ka Go Loka’.
Temothuo ya Tlhago e ra Eng?
Lereo le mogopolo ‘permaculture’ e tšweleditšwe ka bo 1970 ke ditsebi tša Australia. Temothuo ya Tlhago e šupa tshepedišo ta temothuo ye e kopantšwego ye e šomago go swana le tlhago, moo ditshepedišo ka moka di le go ka kwano. ‘Ka sethokgweng ga go hlagola, kgašetšo ya dikhunkhwane, go lema, le go bjala, eupša e kgona go fepa ka moka tšeo di dulago fao.’
Boitshwaro bja temothuo ya tlhago ke go tlhokomela lefase, tlhokomelo ya batho le go abelana - ga ditšweletšwa, tsebo le methopo. Temothuo ya tlhago e šomiša mekgwa ya tša temothuo ya tlhago, kagodikgwa ya go ya go ile, mahlale a go bjala dirapa le ditshepedišo tša taolo ya methopo ya batho ba setlogo.
Translated by Lawrence Ndou