Pula ka Aforika Borwa

Bontšhi bja Aforika Borwa ke fao pula e nago selemo, Dibatsela le Hlakola, mola Profense ya Kapa Bodikela e hwetšwa bontšhi bja pula ya yona marega, Mopitlo go ya Phato.

Go ba ka bontšhi bja Aforika Borwa, go na le paterone ya kgonthe ya pula ye e nago le go oketša go tloga bodikela go ya bohlabela. Se se bontšhwa ke phaphano ya pula ya ngwaga ka ngwaga gare ga Port Nolloth ka lebopong la ka bodikela, 50 mm, le ka Richards Bay, 1 000 mm, ka mogaranafase ka lebopong la ka bohlabela.
Nagagodoimo ya bokagare, Diprofenseng tša Freistata bohlabela, KwaZulu-Natala, Kapa Bohlabela le Mpumalanga di amogela pula ye e nyakilego go ba ka moka ka ge matlakadibe, dipula tša go dikologa. Dipula tše tša go dikologa di tšwelela ka lebama la gore mafelo a ka moka a na le phišo ye e lekanetšego ka selemo. Ka boripana, moya o wa monola o wa hlatloga, o fole, go tloga fao o kgahle gomme o hlotloga bjalo ka matlakadibe.
Ka karolong ya ka bodikela bja Aforika Borwa, pula ke ya fase ka ge go se na le monola wo o lekanego ka lefaufaung go dikološa dipula. Gape, ga go na le khuetšo ya dithaba mo maemong a bosa a bohlokwa khuetšo ya pula go bapa le dithaba tša leboto la bodikela. Se ke ka lebaka la gore moya go tšwa phefong ya go tonya ya lewatleng ga e sware bontšhi bja monola gomme diphefo tša ka lebopong di fokela go lebana le dithaba. Pula ya khuetšo ya dithaba mo maemong a bosa e hlolega ge diphefo tša monola di gapeletšwa go ya godimo lehlakoreng la thaba.

Mafelong ao Pula e Nago Kudu ka Aforika Borwa

©Eric Miller

Pula ya ka Aforika Borwa ye ntšhi go feta e diragala ka dithabeng tša bohlabela le borwa tša go swana le Drakensberg, go tšwa Limpopo, go ya ka Mpumalanga le KwaZulu Natala go ya dikarolong tša ka leboa tša Kapa Bohlabela. Dithaba tše dingwe tša pula ye ntšhi di akaretša Thaba ya Outeniqua, dithaba tša Kapa Borwa-bodikela go tloga fao Winterberg le Dithaba tša Amatola, ka bogareng bja dikarolo tša Kapa Bohlabela. Pula ye ntšhi ka dithabeng ke ka lebaka la dipula tša khuetšo ya dithaba mo maemong a bosa.
khuetšo ya dithaba mo maemong a bosa a dipula tša mafelo a dithaba di bohlokwa kudu ka mabaka a go nošetša ka ditikologong tša komelelo ka dinako tše dingwe tša bokgole bja makgolokgolo a dikilometara. Meetse go tšwa ka Dithabeng tša Drakensberg/Maluti, tša Lesotho le Kapa-Bohlabela di fepša go ya ka ka maphanyego go nošetša ka bogareng le mafelo a fase a Noka ya Mmala wa Namune.
Mohlala wo mobotse wa dipula tša khuetšo ya dithaba mo maemong a bosa o ka bonwa ka Kapa Bohlabela ka tikologong ya Alice. Palogare ya ngwaga ka ngwaga ka Alice ka maotong a Dithaba tša Amatola ke ya go ka ba 500 mm, eupša ka Wolfridge ka dithabeng, pula ye e nago ka ngwaga le ngwaga e ka ba 1 700 mm. Ya go fetiša e ka Wemmershoek ka dithabeng ka godimo ga Franschhoek, moo palogare ya pula e nago ka ngwaga le ngwaga e fetago 3 000 mm.

Madimo le Go Tonya go Fetiša

Pula ye ntšhi ya ka KwaZulu-Natala le ka dikarolong tša leboa-bohlabela bja Kapa Bohlabela ke ka lebaka la moya wo o nago le monola go tšwa phefong ye e borutho ya Mozambique. Madimo a direga e sego ka mehla a borutho, ao a tlišago dipula le merwalela.

Dipula tša marega tša ka borwa bodikela le borwa bja Kapa di tlišitšwego ke madimo goba go tonya go fetiša. Go tonya go fetšai go hlagelela ka Kapa Bodikela go tšwa bodikela, gomme go fete godimo ga profense go ya ka bohlabela. Go tonya go fetiša go tliša matšatši a dipula tše bonolo, eupša palogare ya pula ya ngwaga le ngwaga ka mo mafelong ke ye fase. Lebaka le legolo la pula ye fase ke gore moya wa monola o tšwa ka lewatleng la go tonya, ye e felelago ka maemo a moyafalo ya fase.

Dipaterone tša Pula ye e Kgethegilego

Meedi ye e botebo
Paterone ye bohlokwa kudu ya phatlalatšo ya pula e hweditšwe ka meeding ya botebo ya noka ya ka Kapa Bohlabela le KwaZulu-Natala. Meedi ye ya go fiša e na le pula ye nnyane kudu go feta mafelong a nagagodimo ka gare ga tšona. Ka lebaka la dithemperetšha tša godimo ka meeding, go na le kelo ya godimo ya phufulelo, dibjalo di lahlegelwa ke meetse, le moyafalo, o o o nyakago temothuo ya nošetšo.
Ka Mooding wa Noka ya Sundays, pula ya ngwaga ka ngwaga ka Addo ke e ka bago fela 390 mm, gomme themperetšha ya godimo go feta ka Aforika Borwa e be ya ngwalwa ka Kirkwood, 55ºc. Gape, le ka botebong bja Moedi wa Noka ya Keiskamma ka palogare ya pula ka Dank den Goewerneury ke fela 390 mm, eupša ke 500 mm ka Middledrift, eupša ka ntle ga moedi wo o botebo.

Dikomelelo tša bogare bja Selemo
Mafelo ao pula e nago ka selemo a arogantšwe ka bofase, ka bogare, pula ye e nago ka morago goba morago kudu selemo. Se se laetša kgwedi ge pula ya selemo e yago godimo e sego ge pula ya selemo e thoma.

Bogare bja Kapa Bohlabela bo utollotše paterone ye bohlokwa kudu ye e kgethegilego ya pula ya selemo; go ya godimo ka seruthwana le kgolo ya godimo ka mafelelong a selemo/mathomong a lehlabula. Mo bogareng gona le komelelo ya selemogare. Pula ye e fase le dithemperetšha tša godimo kudu di beya kgatelelo ya meetse ka go bjaleng dibjalo tša selemo.
Balemi ba swanetše go ba le maano a tšhoganetšo le maano a go fokotša tahlegelo le tshenyego dibjalong nakong ya dipaka tša kabo ya meetse a a lekanyeditšwego.
Dišašetša tša thibela phufulelo di ka fokotša tahlegelo ya meetse ka phufulelo. Tše di ka tša theko ya godimo gomme tša ba na le khuetšo ye mpe, go swana le go fokotša tshepedišo yeo dibjalo tša temothuo di šomišago mahlasedi a letšatši go tšweletša dikhapohaetreite, tše di omilego goba poelo, go tšwa meetse le khaponetaeoksaete. Ka maemo a mašoro, mehlare di ka fokotšwa go fokotša lefelo la matlakala gomme ga fokotša phufulelo. Se se be se dirwa ka dirapeng tša senamune ka lefelong la Letsitele mo nakong ya komelelo e šoro ya bo1980.

Translated by Lawrence Ndou