Mekgopha le Tša go Sišinyega tša kka Ritchterveld

Mehlaye ya Koker

©Shem Compion

Mehlare ya mekgopha ke ye nngwe ya go tlwaelega ka lenageng la Richtersveld. Gape di bitšwa mehlare ya kokey, goba mehlare ya go šišinyega, thito tše tša go mamiwa tša go khahliša di ka phela mengwaga ye e ka fihlago 400 gomme di tla ka mehutahuta ye mentšhi ya dibopego le bogolo. Di tlwaelegile gomme di ka bonwa di hlagelele go tšwa mekokotlong ya maswika gomme, ka sewelo, mathokong a tsela. Leina le ‘mohlare wa go šišinyega’ le šupa batsomi ba Barwana le Ba-Khoikhoi, bao ba bego ba di šomiša go rwala marungwana a bona ka dikutu tše di gorutšwego tša mohlare wa koker.
Ka Richtersveld, 3 ya 5 ya diphedi tša mohlare wa koker di ka hwetšwa. Tše ke Mohlare wa kgale wa go ba bonolo wa go šišinya/mohlare wa koker (Sekgopha dichotoma). O gola go fihla dimetara tše 9 go ya godimo gomme o laetšwa ka kutu ye kgolo ya bogare bjo bo koto le makala le matlakala a masesane a go golela thoko ga go fihlelela ga go ya godimo. O hwetšwa ka bohlabela bja dithaba tša Stinkfontein le ka leboa la Richtersveld la go omelela, moo o nago le go gola ka botelele le makala a sebopego sa go ba bonolo. Mohlare wa Koker wa sethokgweng (ka go nepagala kudu o bitšwago phelammogo) ka Phakeng ya Bosetšhaba ya Richtersveld ke lefelo la maleba go lekola mekgopha ye ya kgalekgale.
Mohlare wa go šišinyega wa Pillan, gape o bitšwago Mohlare wa go sa be wa Setlogo wa go šišinyega goba Mohlare wa Basterkoker (A. pillansii). O gola ka go fihla dimetara tše 10 ka kutu ye koto. O na le makala a makoto a mmalwa a magolo ge o e bapiša le motswala wa ona, A.dichotoma. A na le go nkgopotša moriri wa Sideshow Mel go tšwa The Simpsons, ge e ba seo se a thuša. Di gola dithabeng tša mekgokološa ye e lego kgauswi le Noka ya Mmala wa Mamune, go tšwa Braken go ya Tatasberg, ka katološo ya borwa ya Thaba ya morago wa Terakoni kgauswi le Eksteenfontein. Ka Phakeng ya Bosetšhaba ya Ritchtersveld, di ka bonwa ka Helskloof le ka Cornell’s Kop.
Mohlare wa Mathomothomo wa go šišinyega, goba Mohlare wa Nooienskoker (A. ramosissima): Ga se ya tlwaelega go feta mehlare ye mengwe ya koker, sekgopha se se swana le lešokošokwane go feta mohlare. Se na le makala a mantšhi ao a phatlaletšego go tšwa ka fase ya ka sebopego se bogareng. Se ka gola go fihla dimetara tše mmalwa ka botelele gomme tša thunya matšoba ao a lego serolane bja go phatsima, ka tlwaelo ka Mopitlo. E hwetšwa mašokošokwaneng a godimo ga dithaba le ka mabopong a noka.

Lešokošokwane La go se Tlale

©Shem Compion

Lešokošokwane al go se, mokgopha wa motho (Mokgopha pearsonii) ke ya go hwetšwa ka Helskloof ka Phakeng ya Bosetšhaba ya Rithtersveld le dithaba tša go bapa go tshela Noka ya Mmala wa Namune ka Namibia. E na le matlakala a mantšhi a fase a khutlothato ao a golang ka dillageng tša go kitlana, le matlakala a mane a llaga e nngwe le e nngwe. Dillaga tše di kgopametše ka mokgwa wa go kgahliša wa tšeometri. Go phellammogo ga ka Helskloof ke bjo bo tseneletšego goome le dibjalo ka go rialo di khupetša dithaba ka mathokong ka bobedi tsela ya tshepelo ya maswika. Sebjalo se theetšwe ka Ngaka. H.H.W. Pearson, molaodimogolo wa mathomo wa Dirapana tša Dibjalo tša Kirstenbosch, oo a kgobokeditšego sebjalo la mathomo ka 1910.

Translated by Lawrence Ndou