Aquaponics ke kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu, go swana le mešunkwane le merogo. E na le bokgoni bja gore e be tharollo ya hlokego ya dijo gomme e ka tšweletša letseno go balemirui ba bafša ka Aforika Borwa.
Dibjalo bi bjalwa ka go swana ka go bobedi ka pjalong ya dibjalo ka ntle le mabu le kopanyong ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ka ntle le mabu, bjalo ka ge medu e kopana le meetse a ditšhila. Meetse a ditšhila ao a tšwag ditankeng moo dihlapi tša meetse a hlwekilego di godišwago gona gomme ka morago ga ge medu ya dibjalo e monile phepo le go e hlohla, meetse a fepiwa morago ka ditankeng tša dihlapi.
Mekgwa ya Kopanyo ya Temothuo ya Dihlapi le Go Bjala Dibjalo Ntle le Mabu
Kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ka ntle le mabu, sephaphamadi sa meetse a botebo
Ka tshepedišong ye, dibjalo di bjalwa ka sephaphamading sa pholisthareine ka botebong bja go bapetšwa bja bolao bja meetse, bja 30 - 40 cm.
Mohola wa tshepedišo ya meetse a thempheretša ye e swanago le pH, eupša mathata ke gore koketšo tlhohlo ya tlhago e nyakega ka tlhahlamollo ya ammonia.
Medikologa ye e tswetšwego ya kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu
Tshepedišo ye gape e tsebega ka la ‘mokgwa wa go gola ka maatla’. Tshepedišo ya kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu e šomiša ditšweletši tša go swana le mabu goba dipheta tša letsopa. Dibjalo di bjalwa ka mokero o o tsepamego ka setšhelong seo se falalago ka meetse go tšwa ditankeng tša temothuo ya tša meetse. Mokgwa wo o šoma botse ka diobjalong tša go anama go swana le moseterooperi, ditamati le dikoronatela.
Tumelano ya go swana ya kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu
Mekero ye e tsepamego ya go swana mabu le dipheta tša letsopa di šomišwa ka setšhelong se se dirago morwalela dinako ka moka gomme tša gamolwa ka ge maemo a meetse a a itšego a fihleletšwe. Kelelatšhila e bohlokwa go šitiša medu ya dibjalo go tloga e le k afase ga meetse go ya go ile. Se gape se thibela go bola. Kelelatšhila ya meetse gape e fetela ka methaladi ya dielelatšhila, lefelo le le tsentšhwego sešupanako la go goga meetse, ye e gamolago meetse ka dikgaotso.
Mokgwa wo wa kopanyo ye temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu o tsebja ka ‘morwalela le gamolo’ goba kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu ‘ebb le gamolo’. Ke tshepedišo ya maleba ya balemirui ba ba thomago bjalo ka ge e le bonolo go laolwa, gomme palo ye kgolo ya dibjalo e ka tšweletšwa. Gape e šoma ga botse ka dibjalong tše di hlokago go thekga kudu, go swana le ditamati, diphara le marotse.
Ditshepedišo tše dingwe tša kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu
Tshepedišo ya go ema thwii e dirilwe ka dipeipi tše di emišitšwego thwii tša polastiki tše di abelwago meetse go tšwa ka godimo ka meela. Dibjalo di bjalwa ka mašobaneng a dipeipi.
Mokgwa wa phepo ya dipontšho e na le mekero le dipeipi tša go rapama tša polastiki ya PVC, go swana le ‘dielediša meetse’, ka mašobana a ditšhelo. Ga bjale meetse a laetšwa ka go rapama go ya ditšhelong tšeo di fegilwego ka ‘dielediša meetseng’.
Meropa ya plastiki ya dilitara tše 200 di a ripiwa ka seripa gomme tša tlatšwa ka e ka ba ka mabu goba meetse, fao diphaphamadi tša pholistarini di ka phaphamalago.
Kopanyo ya Temothuo ya Dihlapi le go Bjala Dibjalo ntle le Mabu tša Balemirui ba Bafša
Dikgonagalo tša tirišo ya theknolotši ya kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le meetse di dintšhi. E ka dirwa ka maemo a fapanego, ao a tla šomelago dinyakwa tša go fapafapana, go tšwa go tšweletšo ya maemo a lelapa a balemirui ba bafša go ya go motšweletšikgwebo.Kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu e ka dirwa ka bonnyane, go swana le ka morago ga ntlo go bjala tša go fepa ka malapeng. Carp, tilapia goba hlapi ya katse di ka šomišwa ka tankeng ya dihlapi ya dilitara tše 500. Mokgwa wa kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu ya go arabela goba mepete ya go gola ka bogareng e šišintšwe go balemirui ba bafša.
Kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu e tloga e loketše balemirui ba bafša ka mabaka a go fapafapana:
E ka dirwa ka bonnyane gomme ya oketšwa ka morago.
Ga e šomišane kudu.
E ka dirwa ka didirišwa tša theko ya fase kudu.
Mabu a monono goba palo ya godimo ya meetse ga se dinyakwa tša mathomo.
Kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu e loketše kabo ya kuno ye foreše ya setšhaba, go swana le sekolo, legae la batšofadi, resetšhurente goba hoteleng. Kopanyo ya temothuo ya dihlai le go bjala dibjalo ntle le mabu e ka dirwa ka mokgwa wa kelo ya kgwebo bjalo ka mokgatlo wo motee le karolo ya temothuo.
Kamano magareng ga palo ya dihlapi le dibjalo e tla laolwa ke boleng bja furu ya dihlapi, mehuta ya diphedi tša dihlapi le mehuta ya dibjalo tša go fapafapana. Dimela tše di golago go ya godimo le tša go beya dienywa di hloka phepo ye e šetšwego kudu.
O tla hloka tsebo ya sethekniki pele ga ge o thoma ka tsela efe goba efe ya bolemirui bja kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu. Ka fao go khothaletšwa gore balemirui ba bafša ba hwetše tlhahlo ya go šoma pele ga ge ba thoma.
Theko ya Ditshepedišo tša Kopanyo ya Temothuo ya Dihlapi le go Bajala Dibjalo Ntle le Mabu
Tshepedišo ya kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu ye nngwe le ye nngwe e na le mehola le dipoelamorago. Ditshenyegelo mabapi le ditshepedišo tša kopanyo ye temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu e tla sepelelana le bogolo bja peakanyo, thulaganyo le mohuta wa yona o šomišwago. E ka ba gare ga R1 000 go ya go dimilione tša Diranta tša ditshepedišo tše kgolo tša kgwebo.Mmaraka wa Ditšweletšwa tša Temothuo ya Dihlapi le go Bjala Dibjalo Ntle le Mabu
Gape go a eletšwa go ba le mehutahuta ya ditšweletšwa lebakeng la go ba le setšweletšwa sa tsela ye tee, go fa mohlala, mehutahuta ya letšhisi le mehutahuta ya mešunkwane. Iša šedi go mehutahuteng ya dibjalo tša bolegn bja godimo go swana le mešunkwane ye foreše, borekhu le ditšhilisi; ditšweletšwa tše di na le kgolo ye kgolo kudu ya poelo.
Mehuta ya dipedi tša dihlapi ye e šomišwago ka kopanyong ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu e tla laolwa ke gore ke mohuta mang wa mehuta ya diphedi ye o dumeletšwego ka tikologong ya gago. Hwetša tshedimošo go tšwa go kgoro ya profense ya pabalelo yeo e dirišwago ka temothuong ya kopanyo ya temothuo ya dihlapi le go bjala dibjalo ntle le mabu ka Aforika Borwa. Go ka diragala gore e akaretše primi, hlapi ya katse, carp le hlapi ya kgabiša.
Translated by Lawrence Ndou