Diboko tša Mala ka Dikolobeng

©Glenneis Kriel

Go ya ka mohuta wa diphedi, diboko ga di na le khuetšo ye mpe fela maphelong a kolobe le ka tšweletšong, eupša e ka ba poelo ya kganetšo ya setopo ka selageng. Ka ge tlhaselo e thoma ka mae a go tsenelela dikolobeng, pabalelo ya maphelo le tšhepedišong ya kelelatšhila di tla thuša go bea palo ya mae fase ka fao le go fokotša keo ya tšhilafatšo. Ditšhošetšo tše kgolo ka tšweletšong ye nnyane ke diboko tša sediko le digana.

Diboko tša sediko

Diboko tša sediko (Ascaris suum) ke ya diboko tša bolwetšwi kudu ka dikolobeng. Diboko, tšeo di ka golago go ba koto bjalo ka phensele gomme di hlakantšhe ka botelele bja 400 mm, ba dula ka maleng a dikolobe moo di tšeyago furu ya kolobe. Diboko di tšweletša palo ye kgolo ya mae ao a ntšhiwago go swana le mantle a kolobe ye nago le bolwetši. Mae a tiilego kudu gomme a ka kgotlelela mengwaga ye mentšhi.
Dikolobjana tša bafsa di kotsing ye kgolo ya go fetela, ka kakaretšo di tšhwaetšwa ge di metša mae go tšwa mekakeng ye e ditšhila. Ge go na le kotsi ya tšhwaetšo, ditshadi di swanetše go thibelwa diboko bonnyane dibeke tše pedi pele ge di tswala gomme di hlapisiwe matšatši a mmalwa pele ga moo.
Dika tša kalafo ya tšhwaetšo di sepela ka bošoro, go tloga go go gohlola go omilego ka ditiragalong tše bonolo go ya go letšhologo le kgolo ye e fase ka ditiragalong tše kgolo. Diboko gape di ka hlola mathata a nyumonia ya mala. Temogo e ka tiišetšwa ke go lekola mantle a kolobe ka go ba gona ga mae goba nakong ya diteko ge e hwile. Diboko di hlola dipatso sebeteng sa dikolobe.
Taolo ye botse le ditiro tša maphelo di ka thuša go thibela phetetšo le go bea dikelo tša tšhilafatšo fase. Ge dikolobe di bewa ka ntle, go fula ka go dikološwa go swanetše go šomišwa go thibela katafalo ya mae ka mafulong.
Anthelmintics tše mmalwa (diokobatši tša thibela phelakadingwe tšeo di rakago diboko tša phelakadingwe) di ngwadišitšwe go laola tšhilafalo. Go hwetša dipoelo tše kaone, tše di swanetše go šomišwa go ya ka ditaelo. Mešunkwane ya go swana le moringa e tsebja ka go ba le dithoto tša anthelmintics.

Dinogana

Dikolobe di šoma bjalo ka monggae wa dinogana wa nakwana ka kgatong ya sebudula sa yona (Cysticercus cellulosae) gomme di fetetšwe tsenya mantle go tšwa go batho, bao go šomago bjalo ka monggae wa motheo. Diboko mo karolong ya tšona ka bathong di bitšwa Taenia solium. Batho ba fetetšwa ge ba ja nama ya kolobe yeo e sa butšwago botse.
Maemo a a tsebega kudu ka mmoko wa dikolobe, ka ge diboko di hlagelela bjalo ka ge e ka makgohlwana a ma nnyane a go fihla go 15 mm ka mpeng, lela, pelo, letswalo le digoba tša marapa. Ka tlwaelo ga di hlole hloka boiketlo, eupša ka dinako tše dingwe e ka hlola bohloko gomme ya dira gore go be boima gore kolobe e tloge. Dišhwaetšo gantšhi di utollotšwe fela ka morago ga go bolawa ga kolobe, seo se ka tlišago kganetšo ya setopo.
Kaonafatšo ya tša boithomelo le tša maphelo di feleleditše ka go sa ba le mmoko kudu ka dikolobeng. Ga go na kalafi ya yona, ka fao malwetši a swanetše go thibelwa ka go thibela dikolobe go tšwa di sepele moo di ka jang mantle a batho le go dira bonnete bja gore batho bao ba dulago le go šoma ka mafelong ao go tšweletšwago dikolobe, ba šomiša dintlwana tša boithomelo le go hlapa diatla pele ba šoma le dikolobe morago ga go šomiša ntlwana ya boithomelo.

Diboko tše dingwe

Diboko tše dingwe tše di fapafapanego ka dinako tše dingwe di a hwetšagala ka dikolobeng, tša go swana le seboko sa nodular, seboko sa leswafo, whipworm le seboko sa bankrupt. Dika tša tšhwaetšo di ka fapana go tloga go tšhologo, tlhokamadi, mmele wa go ota, gamola meetse le go ba ka fase ga ditiragalo tše šoro ke lehu. Temogo ka tlwaelo e tiišeditšwe ka tshekatsheko ya diteko tša mantle gob age di hwile nakong ya tshepetšo. Taolo le kalafo ke ya go swana ka seboko sa nkgokolo seo se ahlaahlilwego ka godimo.

Translated by Lawrence Ndou