Asparagus ka Kakaretšo

© Louise Brodie

Leina la tša mahlale tše di latelago: Asparagus officinalis
Leina la go swana le: Asparagus

Tlhalošo Ya Sebjalo

Asparagus ke sebjalo sa ngwagangwaga goba senoko sa go tšwa lapeng la asparagaceae. Sebjalo se gola go tšwa ka tlase ga mmu wa rhizome, gantši e bitšwa crown. Mahlogedi a hlogago diakong tše mmalwa go tšwa go mohuta ya bjang le go tšwelela ka godimo ga mobu le se ke karolo ya puno le ya go lewa. Mahlogedi goba asparagus spears di bunwa ge di se tša butšwa e bile di le boleta le crisp, ge di se no gola go fihla magareng a 15 le 20 cm godimo ga mmu. Ge spears e ka dumelelwa go gola go fetiša e a thatafala e bile e ba boima go tšweletša dikutu tša go tia le dikala gomme e ba le matlakala a go swana le lefofa.
Sebjalo sa Asparagus se kgona go gola go fita dimetara tše pedi ka botelele. Go tšwa go makala. Dithetlwa di thoma go bopa e be go tšweletša dipeu tšeo di šomišwago phatlalatšo. Ge sebjalo se hlwa se šoma mo mafelelong a lehlabula goba mathomong a marega, dikala di ka kgailwa e be di kgobokeletšwa dipeu tšeo di kgomagantšweng go tšona.

Šomišo

Asparagus e lewa bjalo ka morogo wa go bedišwa, wa go fufuditšwego, gadika goba bjalo ka salate ye e sa apewago. E nale dibithamini tša A, B6, C, E le K gape gape e na le maemo a godimo a folate, kalasiamo, iron le proteine. Go thwe e thuša go thibela maswika a pshio. Asparagus e a hwekišwa e be e rekišwa ka ditšhitswana.

Dinyakwa tša Mmu le go Apea

Pele ga pšalo o dire boemedi bja dišupommu le tshekatsheko ya tšhemo yeo e swanetšego go bjalwa. Asparagus e ka tšwela pele go tšweletša, mo lefelong la go swana mengwaga ye 15. Ka lebaka le, peakanyo ya mmu e bohlokwa kudu. Asparagus e kaone mo sehlabeng le mo mmung wa leraga. E ka bjalwa mo mmung wa pH ya magareng ga tshela le šupa. Kgwedi ya mathomo pele ga go bjala; mmu o swanetše go epiwa botebong bjo bo sego ka fase ga 600 mm go go tlhanyaolola mmu.
Ge Mabu o na le esiti kudu mme pH e swanetše go beakanywa, go tloga fao Lime e swanetše go okeletšwa go tliša pH godimo go tshela. Bjale mabu o iša fase go 400 mm le 500 mm. Monontšha wa gago o ka lemelwa mmung gammogo le kalaka. Ka morago ga kgwedi ge o ikemišeditše go bjala, o tšhaše monontšha le dikhemikhale e be o di kopantšha godimo ga 20 cm ya ka godimo ga mogoma wa dipapetlasediko. Se se hlwekiša e bile se beakanya lefelo la go bjala le go fediša mengwang yeo e tšerego lehlakore. O di loketše go bea dikanele tša gago tša go bjala e be o thoma go bjala asparagus crowns tša gago.

Boso

Asparagus e ka bjalwa mo mehutahuteng ya klaemete. E kaone ge dithemperetšha lebakeng la nako ya tšweletšo goba go buna e le magareng ga 15°C le 26°C. Dithemperetšha tša godimo di tlhola spears, e be di begega di le tše mpe e bile di sa rekišege. Dithemperetšha tša ka fase ga 12°C di baka gore sebjalo se gole go neelana e be go ba le puno ya ka fase.

Dikhalthiba

Mary Washington, California 500, Connover’s Colossal le mapastere a mantši a lemilwe go megwa ya moswananoši; go swana le spears tše telele, tša go tia, tše sese di lwantšha malwetši a mangwe. Mehuta ye mengwe ya lepastere ke UC66, UC72 le UC157. Ka go kgetha mohuta goba mouta wa go feta wo tee go ka ba kaone go bolela le balemiši ba gago goba khamphani ya peu ka tikologong ya gago gore ba go fe keletšo.

Translated by Lebogang Sewela