Ukuthenga Iimfesi Ezisesezincani

© Henk Stander

Ukuthenga iimfesi ezisesezincani (ama-fingerlings) zekhwalithi kuqakathekile ekutheni ufuye iimfesi ngendlela yokusebenzisa ihlelo lokufuya iimfesi ngokusebenzisa amanzi afretjhi elibizwa nge-freshwater fish farming. Thenga amaqanda weemfesi endaweni enabaphathi abawanakelela kuhle, thola ilwazi kwabanye abafuyi, begodu yenza isiqiniseko sokobana uthenga iimfesi ezinepilo ehle. Amaphazu alandelako ayindlela ebonisako:

Thola inani lokuthengisa ngaphambilini kobana uthome ukuthengisa begodu ulimadanise namanani wabanye abathengisi beemfesi.

Qalisisa indlela iimfesi eziqaleka ngayo, inani lazo ngayinye, ubukhulu nobudala bazo.

Yenza isiqiniseko sokobana ukala ubudisi bewubale kuhle ngombana uzokubhadela umthengisi imali ye-khilogramu ngayinye qobe fesi ethengwako. Ubunengi nenani leemfesi kuqakathekile ekuboneleleni phambili ukukhula nokubala iretjhiyo yokudla okuphiwa iimfesi i-feed conversion rate (FCR). I-FCR kuyiyunithi yokudla ekusetjenziswa ukukhiqiza iyunithi yenyama yefesi.

Tjheja isampula ya 100 kuya ku 200 yeemfesi isikhathi esingaba yiveke yinye. Nakufunyaneka bona akukho okumbi okuvelako, iimfesi zoke eziseleko zingafakwa ngedamini. Indlela yekambiso le irhelebha ekuhlolisiseni ikhwalithi yamanzi yedamu lakho beyehlise ingozi yokulahlekelwa nofana kufelwa ziimfesi lokha idamu nalizele iimfesi.

Yenza isivumelwano nomuntu nofana ibhizinisi esabalalisa iimfesi ngemigomo nendlela yokubhadela.

Ukuthuthwa Kweemfesi Zisiwa Endaweni Lapho Ezikhuliswa Khona

Lungiselela iinsetjenziswa ezidingekako begodu ulungiselele iimfesi ukuthuthwa. Kuqakathekile bona zinande zihlolwa iimfesi ngasosoke isikhathi lokha nazisendleleni zithuthwa ukwenza isiqiniseko sokobana zisaphile kuhle nokobana zifika zisese sesimeni esihle. Tjheja okulandelako:

Nawuthutha iimfesi kufuneka iphemithi nofana imvumo esemthethweni ebuya e-ofisini labavikeli bezemvelo nebhoduluko bangesifundeni sangekhenu. Kufuneka itholakale amalanga nakayi 14 ngaphambili kobana zithuthwe njengendlela ehleliweko, kuyelelisa uHenk Stander onguhlokokulu wabothekniki be-Aquaculture: Department of Animal Sciences at Stellenbosch University.

Hlola ubujamo bezulu obubekelwe phambili emalangeni ambalwa ngaphambi kobana uzithuthe. Ebujameni bezulu obufuthumeleko kufuneka ukutlhogomela okukhulu lokha nawuthutha iimfesi.

Tjela abaphathi bendawo yalapho ekuthengiswa khona amaqanda weemfesi amalanga nakamathahu ngaphambilini ukuthola amaqanda asebujameni obuhle. Iimfesi ezincani kufanele zinakekelwe kuhle ngaphambi kobana zithuthwe. Lokhu kutjho bona kufanele zingaphiwa ukudla ama-awara angaba 24 - 28. Lokhu kwenza bona ama-hatchery arhone ukukhetha iimfesi ezisebujameni obuhle.

Iinsetjenzisa zokuthutha zingaqatjhwa kubafuyi abarhwebako. Phatha itanka enomoya wokuphefumula ukwenzela bona uyisebenzise esimeni esirhabaka begodu wenze isiqiniseko sokobana zoke iinsetjenziswa zisebenza kuhle Itanka yomoya yokuphefumula ungayiqatjha kubalimi abarhwebako nofana ebasabalalisini berhasi abafana ne-Afrox.

Faka amatanka ngokuya ngendlela ekutjengiswe ngayo nokuminyana okubekiweko: 1.0 - 1.2 kg yeemfesi qobe 10 litres of water.

Thola isilinganiso somoya nobujamo beemfesi ezingetankeni ngemva nangaphambili kokuthoma kokufaka nokuthutha iimfesi. Yenza isiqiniseko sokobana umbhobho wetanka yomoyo ayikagandelelwa ziintanka ezibudisi: 1000 yamalitha wamanzi zibudisi nga-1 thani.

Hlola amatanka qobe imizuzu engu 20 - 30 lokha nazisendleleni zithuthwa. Iimfesi kufanele zikhululeke zikghone ukusikinyeka lula. Yenza isiqiniseko sokobana isilinganiso somoya nezinga lokutjhisa zisesilinganisweni esibekiweko. Lokha iimfesi nazibonakala zidiniwe nofana ziya ngaphasi ekuthomeni kwamanzi zifuna umoya, lokhu kutjho bona isilinganiso somoya siphasi begodu kufuneka kuvulelwe umoya ongezelelweko ngemanzini.

Umtjhayeli welori ethwele iimfesi kufanele enze isiqiniseko sokobana amatayere welori azele umoya kuhle begodu kufanele atjhayele ngokukhulu ukuyelela ngasosoke isikhathi.

Nawufika edamini, zama ukwenza isiqiniseko sokobana uyalinganisa hlangana kwamanzi wetanka angelorini newedamu, nakuza emazingeni womtjhiso nemakhemikhalini, uhlanganisa i-50 % yamanzi wetanka newedamu. Ungafaki iimfesi bunqhopha ngesizibeni. Jayeza iimfesi ama-awara ambalwa bewuzi khulululele edamini ngesineke; ungenza lokhu ngesikhathi semini yekuseni nofana ngemza kwedina.

Ngemva kobana iimfesi sezifakiwe ngedamin, linda ama-awara angaba 12 ngaphambili kobana uziphe ukudla kokuthoma begodu zigade ngasosoke isikhathi ema-awareni angu 24 - 28 alandelako.

Translated by Busisiwe Skhosana