Khuyini Ukukhiqizwa Kweemfesi Zokukgabisa

©BROMLEYS Aquatic Specialists
Iimfesi zokukgabisa- ezifana neemfesi ezibizwa nge-koi, goldfish, kunye ne-tropical aquarium- ziimfesi ezihle ezibekelwa ukukgabisa ngemabhodlelweni we-aquaria nofana eenzibeni zeemfesi.
Ukukhiqizwa kweemfesi zokukgabisa eSewula Afrika kuncani begodu kwenziwa bafuyi abambalwa, abakhiqiza umhlobo weemfesi ze- koi, ama-Malawi cichlids ahlala echibini, discus fish, killifish namanye ama-goldfish. Lomkhiqizo wenziwa khulu eemfundeni ze-Eastern Cape, Mpumalanga nakwaZulu Natal. Imikhiqizo lee ngekhethekileko begodu iphalisana nemikhiqizo yekhwalithi ephezulu ethengwa eenarheni zangaphandle khulukhulu ezibuya kude epumalanga (Far East) iimfesi zokukgabisa ezingaba yi-95% zeSewula Afrika zithengwa eenarheni zangaphandle.
Ayikho indawo emarhwebeni weSewula Afrika ethengisa iimfesi zokukgabisa zenani nekhwalithi ephasi. Iimfesi ezithengiselwa iinarha zangaphandle azibizi imali enengi khulu lokha nawuqathanisa namanani wokukhiqiza nokusabalalisa.

Okutlhogekako Ekukhiqizeni Iimfesi Zokukhabisa

Nakungenzeka iSewula Afrika iqabange ukujamiselela iimfesi zokukgabisa abazithenga eenarheni zangaphandle ngeemfesi abazikhiqizela zona, kufanele ilandele lokhu okune okufunekako, okungikho okwenza bona iimfesi ezikhiqizwa eenarheni zakude epumalanga (Far East) zibe ngezepumelelo:
Iprofetjhinali khulu.
Ikhwalithi yeemfesi zabo liphezulu khulu
Amarhwebo wakhona abuthelelwe kuhle ndawonye.
Ukufuywa kweemfesi zokukgabisa kwenziwa ngaphasi kwamanzi afuthumeleko we-equatorial afanele i-biology ngalokhu kube neemfesi ezinengi nokunakekelwa kweemfesi ezisesezincani zetrophiki.
Iimfesi zekhwalithi angeze zakhiqizwa ngokusebenzisa ibhodlelo le-aquaria nofana iplastiki nofana iintanka zekhonkhridi. Ikhwalithi ephezulu angeze yatholwa lula ngokusebenzisa amahlelo afana nalawa. Kude ePumalanga (Far East) ukukhiqizwa kwenziwa ngokusebenzisa iinziba, ezinamanzi ahlaza njengotjani nazele ukudla kweemvelo. Ukukhiqiza ngamanzi ahlaza satjani ngombala kulokha iimvundisi zivanganiswa namanzi ukungezelela izinga lokukhula kokudla kweemfesi kwemvelo okufana ne- daphnia, cyclops kunye nama-algae.
Esewula Afrika, ukukhiqizwa keemfesi zokukgabisa kudinga bona kusetjenziswe amathanela eendaweni ezinamazinga womtjhiso afuthumeleko lapho amanzi angahlala angaphezulu kuka 25℃.. Ukukhiqizwa komhlobo weemfesi ze-goldfish, ama-livebearers kunye nemihlobohlobo ye-comminity-tank efana ne- tetras, labeo ‘sharks’ nama-goldfish ziba ngezekhwalithi ehle lokha nazifuywa ngokusebenzisa amanye amahlelo enziweko aseqadi.

Ukuba nelihlo elibukhali nokutjheja okukhulu kunye nokulonda kuqakatheke khulu ekufuyeni iimfesi ngepumelelo, isibonelo sokobana lokhu kuqakatheke kangangani kwatjengiswa ngeemfesi ezinengi ezasiseplasini leemfesi kwaZulu-Natal ngeminyaka ka 1990s ezakhiqizwa zemihlobohlobo zikhiqizelwa imakethe yeSewula Afrika. Iplaseli lalinamahlelo wamathaneli angaphezulu kuka 150, beyirhwebelane nezinye iinarha zangaphandle ngokuthumela inarha ye-USA iimfesi zekhwalithi ye- guppies.
Ihlangano iphumeleliswa marhwebo ahlangeneko aqinileko,akgona ukwenza umsebenzi ngendlela efaneleko nabaphathi abanelwazi. Ekuthomeni omunye nomunye umfuyi wayezifuyela, atlhogomele amahlelo wamathaneli yinye nofana amanengi ngaphandle kwerhelebho, lokhu zange kwaba yipumelelo njengoba kutlhogeka ilihlo elibukhali, nokupha ukudla kwekwalithi ngasosoke isikhathi.

Iintjhijilo Ezikhona Ekufuyeni Iimfesi Zokukgabisa eSwula Afrika.

©Marinda Louw
Ukukhiqizwa kweemfesi zokukgabisa eSewula Afrika kuncani, njengombana iimfesi zidinga ukufuywa emazingeni womtjhisa afuthumeleko, kodwana indawo enabantu abanengi ephakathi, yi-Gauteng namamakethe asendaweni ezipholileko ze-Highveld. Okunye okuqakathekileko, kufumaneka kwegezi kuqakathekile begodu kufanele kufakwe eengqondweni lokha nawufuna ukusebenzisa amahlelo wokufuya iimfesi zokukgabisa.
Kuzokuhlala kunesikhala ekurhwebeni ngemihlobohlobo yeemfesi ezikhethekileko ngonobangela wamanani atholwako nokuthuthwa kwazo kunye namanani wokukhiqiza aphezulu nokobana kunabafuyi abambalwa abanelwazi elikhethekileko nakuza efuyweni yeemfesi. Isibonelo ziimfesi ze- Lake Malawi cichlids, discus neminye ekungasilula ukuyifuya yomhlobo we- en masse.
Ukubandulwa kwabafuyi abasesebatjha eSewula Afrika kubekelwe abafuyi abangasese abanelwazi. Kunelwazi elincani ngaphakathi eminyangweni yombuso begodu ukulinywa kokudla kweemfesi, kudinga bona abafuyi abatjha beemfesi zokukgabisa bathole ukubandulwa okufaneleko.

Translated by Busisiwe Skhosana