Ndila ya khwine ya u u kona ula dzi ngowa unga dzi la dzo oma kana dzi tshi kha dzi salad kana dzo bikiwa, mapfura kana ghee. Ngowa dzi ya kona u omiswa, kana dza vhewa kha zwikoti, kana luphuse kana dza vhewa dzo omiswa, dzo lugelwa u ita dzi soso na sobo.
Ngowa dzine dza vha uri dzo omiswa dzi ya vhewa madini kana zwothe musi dzo omiswa dza luphuse unga shela kha zwiliwa zwayo. Dzi ngowa dzi nga kona u dodziwa kana wo dzi tanganisa na zwithu zwine zwa nga veini, mapfura, vinegar, garlic, herb na zwi spice. Huna dzi ngowa dzine dza vha dzo itwa paste (dzo mashiwaho, mapfura, nduhu, matari na zwi-spice) kanzhi zwishumiswa kha vhurotho na nntha ha pasta na zwine zwa fheledziwa kha nama yo grilliwaho.
Zwinwe zwibveledzwa zwa ngowa ndi mihwaba, mukumba wa ngowa na dzine dza kona uhula nga dzothe dza kit. Muhwaba nga mvelo ndi nama ine ya vha yo sheliwa zwi spice kha nama, yo geredzeliwa. Muhwaba wa ngowa uya lea vhukuma kha zwiliwa zwine zwa vha uri zwi ya dzinza, dzine dza itwa kha dzine dza vha uri dzo dodziwa zwa u difha u thoma u fana na shiitake kana oyster.
Mukumba wa ngowa u hula u tshi khou bva kha mycelium (midzi ine ya vha na tshivhumbeo tsha zwitshili) ya dzhia vhege mbili uri i kone u hula ya vha kha tshivhumbeo tshine tsha vha uri tsho linganela. Dzine dza vha uri dzi ya kona u di alutshela nga dzothe hu vha ho kateliwa dzine dza vha na mbeu dza kona u bvisa shiitake, enoki na oyster mushrooms.
Dzi ngowa dzi ya kona u dovha hafhu dza wanala hune dza vha dzi tshi khou thusa kha u khwathisa masole a muvhili, huna kofi ya ngowa ine ya vha na cordyceps zwi ya shuma kha u londa lukanda.
Ndila ya Ula dzi Ngowa
Dzinwe dza dzi ngowa unga dzi la dzo tou ralo kana dzi tshi kha salad, fhedzi vhunzhi ha dzi ngowa dzi bikiwa nga mapfura, butter na ghee. Hu ya ambiwa uri zwa u tou griller na u bika nga microwave ndi dzone dzine dza vha na mutakalo.
Musi u tshi khou bika dzi ngowa vha biki vha tutuwedza uri u fanela u shela muno na pepper, musi u tshi fhedza u bika. Zwa u shela muno musi u tshi kha di bika zwi ya ita uri zwiludi zwi bve nahone zwi ya fhungudza na uri hu vhe na muvhala wa buraweni.
Nama ine ya vha yo khwatha na muthetshelo wa umami wa ngowa zwi ita ita uri u kone u vala tshikhala tsha nama kha zwa miroho na vhathu vhane vha la miroho. Dzi ngowa dzo dala vhukuma guanylate, ndi tshinwe tsha tshithu tshine tsha dzhenelela vhukuma kha muthetshelo wa umami. Muthetshelo wa umami uya gonya musi muvhala wa buraweni u tshi khou vha hone u tshi khou vha ngowa khulwane dza buraweni (portabella), dzi ngowa dza shiitake dzine dza vha thethe dzi ya vha dzo dala kha muthetshelo wa umami.
U Vhewa ha dzi Ngowa
Nga ndowelo ngowa dzi fanela u vhewa kha bege ya muvhala mutsu uri i kone u wana u thaba hothe hune ha nga vha hone musi hu tshi thoma u vha na mufhiso wa u vhewa. Vhutshilo hayo musi i mavhengeleni ndi vhukati ha maduvha matanu na a sumbe, fhedzi tshifhinga tshothe u fanela u renga dzine dza vha uri dzo khwatha-dzine dza nga tshipontshi na thethe hu vha hu tsumbo ya uri dzi tsini na u tshinyala (in Agaricus spp).
Compost ya Ngowa
Nga nnda ha u bviswa ha ngowa dzine dza liwa huna zwithu zwine zwa dzi nyora. Manyoro angowa aitwa nga zwi straw zwa kale, manyoro a khuhu, gypsum na madi. Musi hu tshi fhedziwa u kaniwa ngowa, manyoro aya kona u sheliwa kha mavu hu vha hu tshi khou khwiniswa mavu na u elela ha madi, na u thusa mavu na u gonyisa zwa ndeme zwa manyoro.
Zwine zwa vha zwi tshi kha manyoro a ngowa unga wana huna muno, zwa u nyora zwi sa dzulisei, zwine zwa amba uri zwi fanela u itwa lunzhi u swika zwi tshi kona u dzhena kha mavu na u waniwa nga zwithu zwa mavuni.
Ndi Mini dzi Truffle
Truffles, ndi mitshelo ine ya vha i tshi khou itwa nga dzi fungi dzine dza vha dzi fhasi ha mavu, sa u sina hune ha dura hune ha hula nga ngomu ha mavu na kha mavu ane avha uri o khethea. Sa tsumbo, truffle ine ya vha ntsu i hula fhethu hune ha vha uri ho khethea na hone i tou vha na vhukwamani na minwe ya miri. Sa tsumbo truffle nntsu iya wanala tsini na miri ya oak, cherry na hazelnut kha dzingu la Périgord la France. Vhunzhi ha traffle dzo tavhiwa kha la Spain, fhedzi iya kona u tavhiwa na dakani.
Hu di vha na dzinwe dzine dza vha uri dzo tavhiwa Afrika Tshipembe. Fhedzi u tavhiwa ha hone ho fhungudzea ha vha fhethu hune ha vha uri huna vhuria ha mutsho une wa swika 8℃ nahone i vha yo disendeka nga traffle nntsu ya Périgord ine ya vha yo tangana na muri wa oak.
Translated by Khalirendwe Nekhavhambe