Dzina
Tshugulu tshena (Ceratotherium simum)Tshivhumbeo
Heyi tshugulu ndi yone ya vhuraru kha u hula kha phukha dza ḓakani. Yo hula ya dovha ya ḓivhelwa u sa vha na maitele ano nga a tshugulu nntsu. Maṋanga ayo o khethefhala nga maanḓa u nga si vhuye wa ri ndi maṋanga nga nḓila ye a denya ngayo.Ono ṅwaliwaho fhasi olapfesaho o vha a 1.58m. Ya tshinna I lemela 2000 kg ya hula u fhira ya tshisadzi ine ya lemela 1800kg. Ya tshinna ya lapfa 1.8m kha mahaḓa ayo. Lukanda lwayo ndi gireyi lu sina mavhudzi.
Dzi na tshivhumbeo tsha Square, na mulomo wo vuleaho. Yo kukumuwa kha mukulo wayo bunyu ḽayo ḽo sedza murahu, ngeno dzi testes dzo dzula nga nḓila I si yone.
Kuḽele
I ḓi ḽela mahatsi. I funesa mapfufhi fhedzi na malapfu iya aḽa na o arali mapfufhi hu sina. Mulomo wayo wo vuleyaho u I thusa u dzhia zwiliwa zwi zwinzhi zwa gayiwa nga mulomo wa nnṱha na wa fhasi.Kubebele
Naho huna uri i ḓi hwala hayo hunzhi hui tea nga zwifhinga zwa musi fhasi ho thaba, a I bebi nga khalaṅwaha. Vhana vha ya bebiwa nga zwifhinga zwa musi ho oma nga murahu ha u ḓi hwala ha minwedzi ya 16, vhana vha ya dzula na vho mme u swikela vha na minwaha mivhili kana miraru u swikela mme a tshi beba munwe ṅwana.Ya tshisadzi inga kona u thoma zwa u beba ina minwaha ya 8. Ya tshinna ipfi yo hula ina minwaha ya 10-12. Musi zwi tshi khou ṱangana lwa vhudzekani zwi ya fhedza awara yoṱhe.
Kuitele
Ri songo sedza milenzhe yayo mipfufhi heyi phukha iya kona nga maanḓa u gidima lwa tshifhinga tshiṱuku. Heyi ya munna ine ya ḓiita khuluyadanga iya kona u dzula fhethu hayo ho no lingana square kilomitha mbili uya kha ṱhanu, fhedzi dzinwe dzi ya tenda u dzula na dzinwe phukha vhudzuloni hadzo.Dza tshisadzi dzi ya kona u imisana na hedzo dzine dza ḓiita khuluyadanga. Fhedzi dzi ya kona uya kha dza tshisadzi nga zwifhinga zwa u dzekana lwa maḓuvha maṱanu kana fumi.
Hune dza wanala hone
Dzo thoma dza isiwa lwa u thoma maḓakani a afrika tshipembe. Nga cetuari ya 19 dza thoma u vhulaiwa nga vha zwimi nga nnḓa ha hangei dzinguni ḽa Umfolozi Kwazulu natal. Naho yo ḓiisiwa hunwe fhethu hune ya khou iswa lwa vhuvhili I khou ḓi tambudziwa nga u vhulahiwa.Mawanwa
Tshugulu ntsu ndi yone ine ya wela kha dzi Big 5 fhedzi ngauri a itsha wanalesa yo dzhielwa vhuimo hayo nga tshugulu tshena ine ya takadza vhaendela mashango musi vho ḓa u vhona zwipuka. Huna phambano ṱhukhu vhukati ha tshugulu ntsu na tshena phambano ya hone ndi ya muvhala.Ipfi ḽa uri white ḽibva kha tshi Dutch zwine zwa vha zwi tshi khou amba uri “wyd” zwi tshi ambelwa u vulea ha mulomo wayo. Zwo dzhiiwa uri heḽi ipfi ḽi khou ri white. Heyi tshugulu tshena ndi khulwane kha tshugulu ntsu.