Vha lHaru oms kha ḽa Richtersveld

Dzinnḓu Dzine dza Vhonala

©Shem Compion

Nnḓu dzo ḓoweleyaho dza vhathu vha Khoikhoi dzo vha dzi na tshivhumbeo tsho no nga ndishi |haru oms. Hezwi zwo sikwa nga u fhata dzi freme nga matanda madala ane avha o ima fhasi, o ṱumana. A tshi nga ana mukumba. Hezwi zwi vha zwo valiwa nga methe wo itwaho nga vhathu, zwo tanganiswa zwoṱhe. Ho vha hu mushumo wa munna u ita muhangwammbwa, ngeno vhafumakadzi vha tshiita zwa u hulunga.
Vha |haru oms vho vha vha tshiita zwi tshi vhonala. Zwishumiswa zwa u fhata zwo vha zwihone henefho kha dzingu ḽoṱhe. Tshilimo zwa u hulunga zwo vha zwi tshi tendela muya u tshi dzhena ubva kha ḓuvha lifhisaho. Vhuria, lukanda kana zwa u hulunga, zwo vha zwi tshi kwamaniswa na muhanga mmbwa uri nndu i khwaṱhe musi hu tshi ḓa mimuya, nga u angaredza ho vha hu tsumbo ya mishumo ya u ṱangana.

Zwo Fanelaho Vhupo

©Shem Compion

Hezwi zwa |haru oms zwo vha zwi tshitshimbilea nazwo. Zwino musi hu tshifhinga tsha u ṱuwa, vho vha vhatshi tou ḓihwalela zwithu zwavho vha ya vha zwishumisa hune vha khou ya hone. Mihangwa mmbwa yo vha i tshi sala i tshi shuma nga inwe khalanwaho. Naho zwo ralo ho vha hu sa tendelwi muḓi woṱhe uri vha pfuluwe. Vhaṱuku na vhahulwane vho vha vha tshi dzula fhethu ha tshoṱhe, hune u nga wana huna vhathu vho no swika 100.
Haya madzuo o vha atshi kona na u ita dzi nnḓu,naho dzi nnḓu dza hone dzo vha dzi sa koni u wiselwa fhasi, havha vhathu zwavhudi-vhudi vho thoma vha dzula kha dzi nnḓu dzo itwaho nga vhatshena vhe vha dzi sia kha ḽa Namaqualand u swika nga 1900.
Namusi Richtersveld ndi hone fhethu hune u kha ḓi wana the|haru oms. Dzi shumiswa nga vha u fuwa vha Richtersveld Community Conservancy, unga kona u wana vhanwe kha dzi nnḓu dza tshi zwino, vho dzula tsini na dzi nnḓu dzine dza vha uri dzo itwa nga zwidina. U tshinga tenda, hedzi tsumbo dza zwino dzi itwa nga zwishumiswa sa maplastic fhedzi zwi kha ḓi nga ndi zwenezwiḽa zwa kale.

Khombo ya u Hangwiwa

Zwine zwa pfisa vhuṱuku dzi nnḓu dza thanda dza |haru oms dzi kha khombo ya unga hangwiwa ndi vhathu vhane vha vhonala vha tshi khou shuma vha lushaka lwa Nama vhane vha dzula kha ḽa Richtersveld vhane vha vha na vhukoni.
Hezwi ndi mushumo wa vhubvo zwine zwi fanela u gudiwa na nga lushaka lune lwa khou tevhela. Sa tsumbo zwigwada zwa zwino zwa vhathu vha Nama vho no bva Richtersveld vho ya vha fhira mikaṋo kha tshitshavha tsha //Gamaseb kha ḽa Namibia u gudisa vhathu uri vha fhaṱisa hani hedzi dzi nnḓu dzavho.
Vhathu vhaṱuku vha Richtersveld vha khou vhudziwa uri vha fanela u guda zwikili nahone huna fulufhelo ḽa uri hezwi zwa vhuendela mashango na zwa u itwa ha hafha fhethu ha vhufa, nga mulandu wa hedzi dzi nnḓu |haru oms) zwi ḓo ṱuṱuwedza.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe