Vha Langi vha Tshitshavha tsha Richtersveld

Zwithu zwo Itwaho nga Bammbiri

©Shem Compion

Zwinwe zwithu zwihulwane kha vhupo ha Richtersveld ndi Richtersveld Community Conservancy (RCC). Hezwi zwithu zwo thoma vhutshilo kha bammbiri nga 1998 zwa thoma u thusana na vha World Heritage application process.
Zwo tikedzwa nga zwiimiswa zwo fhambananaho zwa vhabva nnḓa na zwa hayani zwa vhufa sa vhathu vho no nga NORAD – the Norwegian Agency for Development Cooperation, the Northern Cape Department of Arts na Culture na Eco-Africa environmental consultants).
Uya kha u pfumbudzwa ho fhambananaho na u kwamana, ho swika he vha ḓa na tsheyo ya u dzula vha bveledza hafha fhethu. Tshitshavha tsho mbo ḓi bva kha muhumbulo wa u sika fhethu ha vhufa hune zwithu zwa mupo na zwa mvelo zwi ḓo tsireledziwa fhasi ha mulayo une wa ri u bveledza vhupo.
Ho vha na zwithu zwinzhi zwo nwaliwaho fhasi nga vhalanguli nahone nga 2004 komiti ya vhalanguli ya mbo ḓi nangiwa tshi khou tea u shuma tshifhinga tshoṱhe na hune wa ḓo wana ha u thusiwa hone. Ofisi dza hone khulwane dza RCC dzi Eksteenfontein.

Fhethu hu sa Hangweiho

©David Fleminger

Nga 2005, vha Department ya Environmental Affairs na Tourism (DEAT) vha bvisa R6 million ya u thusa kha u bveledza zwishumiswa na madzulo.
Vha vunḓu ḽa Northern Cape vha dovha vha ita dzi nyambedzano dza u shumisana (na hoṱhe hune ha vha uri a huathu bveledzwa) Helskloof hu kha ḓi vha ho lindela u bveledzwa.
Namusi, tshi tshavha tsha Richtersveld Community Conservancy (RCC) ndi fhethu hune havha uri ndi ha vhuḓi. Ndi fhethu ha zwa biology ho ḓi ṋekedzelaho kha u tsitsikana ha maḓaka na zwo lugiselwaho hafha fhethu uri hu kone u tumbulwa.
Fhedzi hu dovha havha fhethu ha mvelo, he zwithu zwa vhathu zwa vhadzimu zwi ya tsireledziwa na u ṱuṱuwedziwa uri vha kone u isa phanḓa na zwithu zwavho.

Banga ḽa Mutsheya Hothe

Mashudu mavhi, zwa vhuendela mashango ndi banga ḽa mutsheya hoṱhe. Zwithu zwine zwa itwa kha tshi tshavha tsha Richtersveld Community Conservancy na Richtersveld National Park ndi zwa maimo a nṱha.
Ho no vha fhasi ha mutsiko kana ha nyofho nga mulandu wa u fuleswa nga zwipuka, na nga mupo wone uṋe, na vhadali vha sa langeiho vha ya ṋaṋisa zwithu. Zwithu ndi hezwi vhaendela mashango nga mvelo yavho vha ya tshinyadza. Vha ya tshimbila nnṱha ha zwimela, dzi goloi dzavho arali vha sa khou reila zwavhuḓi, zwi ya vhaisa fhasi, na u tou vha hone havho kha kusi kwonoko zwi ya tshinyadzo mvelo ya henefho ye ya vha yo vha kunga.
Zwinio, vhoṱhe vhaeni vhaswa vhane vha khou ya Richtersveld vha fanela u thoma vha dzudzanya zwithu zwavho nga vhuronwane vha lavheleswa uri uvha havho azwi nga si vhulae zwithu zwavhuḓi zwa musuku.
Nga manwe maipfi vhoṱhe vhane vha vha na mikovhe hafha fhethu vha khou shuma nga ndila dzavho dzoṱhe uri musi vha endela mashango vha tshi ḓa vha vhe na ndila ya uvha na vhuḓifhinduleli na mikhwa. Nga murahu ha umba na vhanwe vha vhathu vhane vha vha uri vhana mikovhe, ndi vhona unga vha ḓo zwi swikelela.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe