U Tavha Rosemary

Kutavhele

©Louise Brodie
Hu tavhiwa nga mbeu fhedzi unga i tavha na nga zwiraba.
U dzhia thanda ine ya vha 20 cm wa i tavha wa bvisa matari ane avha nga fhasi wa zwi panga madini huna hune yo dzhena hone fhasi.
Musi wo no divha zwine zwa khou do tumuliwa hune ha vha vhukati kha tshimela.
Hafha hu vha ho tanganiswa na mutavha na potting yo tanganiswa kha 500 ml wa panga thodzi kha dzi hormone dza tshimela wa kona u tavha kha tshimela nga vhukati.

Kutavhele

Uri u kone u tavha i nnzhi ine khamusi ndi ya u rengisa u fanela u i tavha nga zwiraba, zwine zwa do thoma zwa vha zwo mela kha green house. U nga zwi bvisa zwo no swika 8 uya kha 10 m utsa. Musi mbeu yo no mela ho no bva zwiraba zwine zwa vha uri zwo khwatha unga kona u zwi bvisa zwa ya tsimuni. Mbeu ya hone imela nga zwituku, u fanela u tavha zwine zwa swika zwina. Adzi tou dura vho mbeu dza hone. Musi ho no vha na tshaka dzo fhambanaho dzine dza vha uri dzo no wanala ndi zwavhudi u ita zwimela zwi tshi khou bva kha u tavha musi zwimela zwo no xela.

U Siana

Zwi fanela u siana 30 cm kulele na kule kha dzi row dzo sianaho 50 cm kule na kule. Hezwi zwi ya vha zwimela zwa 60 000 nga hectara. Hu fanela u siwa ndila u iteala vha u thogomela vha kone u fhira.

Tshifhinga Tsha U Tavha Mbeu

Mbeu i toda u tavhiwa fhethu hune havha uri ho tsireledzea kana kha green house nga nwedzi wa fulwi hu tshi kha di tou thoma Lutabvula zwiraba zwi fanela uvha zwo no khwatha musi zwi tshi sala zwi tshi ya masimuni.

Tshifhinga Tsha U Tavha

I tavhiwa hu tshi kha di tou thoma khalanwaha ya lutabvula. Afrika Tshipembe ndi mafheloni a nwedzi wa Thangule u swika khubvumedzi.

Tshifhinga Tsha U Aluwa

Vhege dza malo uya kha dza 10 green house zwi ita uri zwiraba zwi vhe zwo khwatha. Uri dzi vhe dzi thethe vhanwe vha vha tavhi vha ya thoma u i kana nga vhege ya vhu 12. Zwiitwa nga vhulondo kha nwaha wa u thoma sa vhunga hezwi zwi tshi nga disa kha uri tshimela tshisi tsha hula zwone. U nga kana zwothe zwo fhelela tshimela tshina minwedzi ya 12 uya kha 15 tsho tavhiwa. Unga kona na u kana u swika tshina minwaha ya 15 arali u tshi khou londa.

U Nyora

Usaathu tavha, hu fanela u dzhiwa mavu aya u toliwa. Hezwi zwi ya kona u amba tshaka ya mavu ine wa khou ya u tavha khayo na pfushi dzine dza vha uri dzi khou todea.

U tshi khou ita zwo doweleyaho, zwitevhelaho ndi zwone zwine zwa vha uri zwo tendiwa arali mavu asongo toliwa. Hu fanela u sheliwa 600 kg ya 3:1:5 kha mavu antha a 20 cm u saathu tavha. Hezwi zwi do ita uri zwiraba zwikone u di wana zwavhudi. Kha minwedzi ya u thoma ya 12, unga i litsha ya mela wa kona u shela manyoro a 400 kg a 3:1:5 kha dzi row dza zwimela, inwe kha nwedzi wa Nyendavhusiku na inwe nga Lambamai. U fanela u nyora u tshi tou fhedza u ka. U songo tou shelesa manyoro ngauri zwi ya fhedza munukhelelo.

U Sheledza

Naho tshimela tshi tshi divhelwa uri ndi tshimela tshine tsha konda vhukuma atshi todi u dzula tshi tshi khou sheledzwa, zwi ya disa malwadze a midzi, ngeno usa sheledza zwi tshi ita uri tshi sa hule zwavhudi.

Ndi zwavhudi u panga tshithu tshine tshi ya kona u tola uri tshimela tshi khou toda madi.
Zwi tshi khou bva kha lushaka lwa mavu na mutsho, kusheledzele ku nga fhambana uya nga dzi tsimu. Zwine zwa vha zwavhudi zwo linganelaho ndi vhukati ha 25 na 35 mm nga vhege musi hu tshi khou fhisa tshilimo unga fhungudza arali hu tshi rothola kana huna dzi mvula. Usongo sheledza kha vhege ye wa tavha ngayo. Fhedzi u tshi tou fhedza u tavha u fanela u sheledza nga u tavhanya u tshi tou fhedza u kana uri mavu akone uvha nga ndila yone.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe