Rosemary nga Vhudalo

©Louise Brodie

Dzina la tshisaitsi: Rosmarinus officinalis
Dzina lo doweleyaho: Rosemary

Vhubvo hayo ndi Southern Europe.

Thaluso Ya Tshimela

Ndi muri une wa vha uri wo oma wa hula u swika kha 2 m nga u lapfa. Ndi tshimela tshine tsha dzula tshodalafhala tshine tsha vha na livhala la gireyi kha tsinde. Tshimela tshina matavhi manzhi vhukuma hune ha kona u mela matari a muvhala wa pinki. Matari ana muvhala mudala wo dombilelaho nga nntha. Nga thodzi avha na muvhala wa lutombo.

Mushumo

Una shuma u mutete, wo oma wa dovha wa shuma kha zwithu zwinzhi vhukuma nau difhisa zwiliwa. Munwe mushumo ndi u bveledza mapfura. Mapfura ahone avha o pfuma nga mapfura adovha avha na munukhelelo wa camphor. Na tshimela tshothe tshi ya kona u bveledza mapfura fhedzi huna munukho munzhi a Camphor khayo.

Zwine Mavu Atoda Na U Lugisela

Ivha ya vhudi kha mavu ane avha uri o lugiswa kha mavu ana e pH ya hone ya vha 6 na 7.5. A i todi u tavhiwa kha mavu ane avha uri o dala nga vumba. Kha mavu ane a vha manzhi, ndi zwavhudi uri u tavhe kha dzi ndunduma uri madi akone u dzhena asi tshinyadze na midzi.

Nga murahu ha musi hu sathu lugiselwa mavu na mathihi hu fanela u thoma ha dzhiiwa mavu aya u toliwa na zwine a nga toda kha pfushi. Mavu afanela u limiwa uri akone u litshedzana zwine zwa swika 600 mm. Ya Lime hu tshi khou lugiswa pH. Manyoro afanela u sheliwa zwine zwa swika 400 mm vhege nna kana thanu usaathu tavha. Nga maduvha au fhedzisa u saathu tavha u fanela u gwa wa shela manyoro nntha ha 20 cm ya mavu. Hezwi zwi bvisa tshene yothe ine ya nga vha yo no thoma. Arali u tshi khou ita dzi ndunduma unga lumba wa dzi ita zwino ndi tshone tshifhinga.

Mutsho

Ndi muri une wa dzula wo dalafhala une wa hula kha mutsho une wa vha vhukati ha 18°C and 26°C. Uya kondelela na murotholo.

Tshaka

Huna tshaka tharu khulwane dza hone dzine dza vha, Camphor-Borneol, Cineole na Verbenone.

Tshaka dzine dza vha hone, Albiflorus, Arp, Benendan Blue, Flora Rosa, Hill Hardy, Holly Hyde, Huntington Carpet, Irene, Majorca Pink, McConnell’s Blue na Tuscan Blue.
Hu na dzinwe tshaka ndi zwavhudi u wana tsivhudzo kha vhadivhi uri ndi ifhio ine ya nga tenda u mela kha vhupo hune na dzula hone ya rengwa na u rengwa.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe