U Thogomela Khovhe Dzine dza vha dzi Madini Avhudi

© Marinda Louw

Kha dzinwe nyimelo khovhe dzi ya fuwelwa kha bako hune ha vha huna nethe, hunwe dzi vha dzi madamuni dzinwe kha isha dzinwe kha mathannga.
U sedziwa ha zwino na u dzula u tshi khou thogomela ha zwishumiswa zwo fhungudza u dura ha u shuma zwa disa na u bveledza ha khwine.

Nethe Dzine dza vha dzi Tshi kha Bako u Tshi Khou Tola

Manethe afanela uvha o kuna dzi tshi khou kona u tamba ha dovha ha vha na oxygen.
Dzi nethe dzi fanela uvha dzo kuna lune hu sa do kona u dzhena zwitshili. Musi u tshi khou imisa lunwe lurumbu lwa vha nnda zwi thusa uri ndzi algae dzine dza vha dzo oma dzi ya kona u bva. U fanela u dzula u tshi khou lavhelesa nethe vhege inwe na inwe, nwedzi munwe na munwe u fanela u vha u tshi khou ita dzi sambula na maduvha a u vhulaya a vha atshi khou swika. Bako line la vha lo tou itwa musi li tshi khou toliwa, zwi ya itwa na namusi ho vha na u pfuluwa ha tshihadu sa tsumbo ho vha na oxygen ine ya vha fhasi na mutsho une wa sa vhe wavhudi.

U Tsireledza na Tshitaha Tsha Nethe

Tshitaha tshi fanela uvha tsho tsireledzea kha zwithu zwine zwa nga la khovhe u fana na dzi cormorant na otters. U fanela u panga tshithu tsha u thivhela zwili nga nnda ha tshitaha hune hu fanela uvha ho tsa 1 m fhasi ha tshitaha.

U Bviswa ha Khovhe dzo Faho

Khovhe dzi ya fa arali hu songo vha na madi ane avha uri ndi avhudi, na malwadze na u vhaiswa nga zwili. U fanela u bvisa khovhe dzine dza vha uri dzo fa nga u tavhanya. Khovhe dzine dza vha uri dzo fa dzi vha dzo lma nntha ha nethe lwa maduvha matuku dzi saathu tsa fhasi. Dzi fanelwa u bviswa musi dzo fa.

Fhethu hune dza khou bveledzwa hone hu fanela u sedziwa duvha linwe na linwe hu tshi khou sedziwa khovhe dzine dza nga vha uri dzo fa, ngauri dzi nga shata dzinwe nga vhulwadze he ha dzi vhulaha. Dzi nga ya dza vhulungiwa hune ha vha uri ho tsa, wa shela na lime uri i kone u sina. Dzinwe ndila ndi u tou fhisa mutumbo wa yo faho kana u shumisa acid. Dzothe dzine dza vha uri dzo fa dzi fanela u nwaliwa fhasi. U nwale na tshivhangi tsha lufu.

U Sedza Hune dza vha Hone

U tsireledze ha tshitaha nahone hu fanela u dzula hu tshi khou itwa tshifhinga tshothe na u kona u tsireledze ha hone, na u endedza vhukati ha zwitaha na mathomoni a madamu zwi fanela u dzula zwi tshi khou toliwa.
Hu fanela u dzula ho kuna tshitahani. Nga nnda hu fanela u swielwa duvha linwe na linwe hu tshi khou bviswa zwiliwa zwa kale, zwo wiswaho nga zwinoni na zwinwevho. Hu ya suvha arali ho thaba na hone u tsireledzea ha vhashumi na ha madi zwi fanela u dzula zwi tshi khou sedziwa nazwo.
U fanela u sedza tsumbo dzothe dza corrosion. U fanela u vhea mathaila akale vhukati ha zwitaha nahone dza vha dzi khou tshimbidzwa, u thivhela u vhaisala ha zwithu zwothe.

U Kulumagiwa ha Madamu na dzi Thannga

Kha fhethu hune ha vha uri ho vulea hune khovhe adzo ngo vhewa tshitahani, u lavhelesa zwi fanela u kwama na u sedza dzi pumps, u kulumaga ha dzi filters na dzi bombi na u bvisa khovhe dzine dza vha uri dzo fa na u sedza tshikalo tsha madi.
Mahatsi afanela u khathiwa a u mona na damu, damu li fanela u kulumagiwa tshifhinga tshothe. Luthihi nga nwaha damu li fanela u bviswa madi othe la oma nga duvha. Zwi tshi khou bva kha khalanwaha, na uri mathanga a nnḓa kana nga ngomu, a fanela u kulumagiwa nga vhege kana nga murahu ha vhege mbili. Tshilimo hune dzi algae dza vha dzi tshi khou hula, hu fanela u kulumagiwa nga vhege. U fanela u tanzwa screen tsha pumps, nga nnda na nga ngomu duvha linwe na linwe.
U dzula u tshi khou sedza madi tshifhinga tshothe ndi zwa ndeme kha u fhungudza mutsiko sa tshivhangi tsha vhulwadze.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe