Samango Monkey
Thoho ya Samango

Dzina

Samango monkey/thoho ya samango (Cercopithecus albogularis)

Tshivhumbeo

Dza tshinna dzo hula u fhira dza tshisadzi, ya tshinna I lemela 7 -9 kg ya tsadzi4-5 kg. Mutshila wo lapfa u fhira muvhili. Muvhala wa ṱhoho na mahaḓa ndi gireyi yo yaho kha nntsu.
Lukanda lwayo, milenzhe, zwanḓa na milenzhe ya murahu ndi mitsu. Milenzhe ya phanḓa na thumbu zwo hula u fhira mahaḓa, thumbu na mikulo zwina muvhala mutshena. Misipha ya tsha munna yo itelwa u kona u kuvhatedza maṋo mahulu a phanḓa.

Kuḽele

Tshila nga maanda zwipuka, zwikhokhonono, maluvha, maṱari. Ya tshinna iḽa nga maanḓa mitshelo u fhirisa ya tshisadzi. Musi I tshi khou zwimana na zwiḽiwa I thoma nga u dobela mitshelo, nga murahu ya kona uya kha maṱari ḓuvha ḽa vhuya lokovhela nga mitshelo na maṱari.

Kubebele

Ndi phukha ine ya beba nga khalanwaha, I beba nga zwifhinga zwa u dudela, musi hu tshi na dzi mvula. Ṅwana muthihi uya bebiwa nga murahu ha musi yo ḓi hwala lwa maḓuvha a 140.
Vhana vha ya hwaliwa nga vho mme vha vho u swika vha na minwedzi mivhili uya kha miraru. Ya kona u lela ṅwana apfi o hula ana minwedzi ya ṱahe. Dza tshinna dzi ya lwela u topoliwa nga ya tsadzi ine ya vha yo no vhibva kha zwa vhudzekani.

Kuitele

Ina kuitele kwa vhuḓi kune ya munna ya dzula na muṱa wayo, na vhanwe vhane vha vha na vhushaka vha tshilavhelesa uri muḓi u hule wo khwaṱha.

Nḓowelo

Iya kona u hula kha maḓaka o pinsanaho nga hangei maḓakani o ḓalesaho muṱavha are KwaZulu-Natal, dzi ya funa na fhethu hune ha vha uri ho dalafhala. Na fhethu hune nga u pinzana ha nga 50-100ha.

Hune dza wanala hone

Adzo ngo ḓowelea Afrika Tshipembe, dzi tou vha vhubvaḓuvha ha maḓaka a st Lucia estuary hangeiu KwaZulu-Natal na kha maḓaka a Afro- montane hangei Mpumalanga. Dza ya na kha fhethu hune ha vha na nḓowelo yayo, dzo ya na dubo lwa Eastern cape na vhukovhela ha ḓaka la Knysna. Lugwada luvhili lwa hedzi phukha Afrika Tshipembe dzi fhambanyiswa nga muvhala.