Ndi Mini u Vhulunga Madi a Mvula?

U vhulunga madi a mvula ndi ndi u kona u vhea zwithu nga ndila na u kona u vhea madi a mvula ubva kha shangoni kana kha thanga dza zwifhato nga kha dzi bommbi kana dzi thannga uri u kone u vhulunga. U hwalela madi amvula ubva khathanga zwi vha zwo kuna u fhira u ka madi ane avha atshi khou elela fhasi.
Kha dzinwe nyimelo, u kulumaga na u nakisa madi amvula usaathu shumisa zwi tou vha khombe khombe. Azwi tou kulumaga madi ane avha uri ndi a u shuma nduni kana u lima, fhedzi zwi ya bvisa na mishonga, mavu na zwithu zwine zwa nga vha zwo nambatela, zwi dovha hafhu zwa thivhela dzi bommbi kha u nga tshinyadziwa nga mulandu wa zwithu zwine zwa vha uri zwi na madi.

Ndila ya u Kona u ita Zwithu wa u Vhulunga Madi a Mvula

Uri u kone u ita tsumbo ya u kana madi a mvula zwi vha zwi tshi khou toda zwithu zwiraru; thanga, bommbi kana dzi gutters, uri u kone u kuvhanganya madi a mvula, na ha u vhea kha dzi thannga.
Hu fanela u kulumagiwa thanga na dzi gutters. Arali gutters kana bommbi zwi tshi khou tea u pangiwa, u fanela u nanga dzine dza vha uri ndi dza maimo a nnntha UV-resistant PVC gutters na downpipes. U fanela u ita uri dzi bommbi dza fhasi dzo tumana na mathannga amadi. Wa zwiita mafhungo uri hune ho dzula dzi gutters ho sedzana na dzi thannga. Hezwi zwi nga kona u fhungudza u tambisea ha madi na madi ane vha uri o sokou ima, ha vho fhedza hu fhethu hune ha bebela hone vhunyunyu.
Matavhi othe ane avha uri o sokou nembelela kha miri afanela u bviswa hu tshi khu shavhiswa uri matari anga dzhena kha madi. U fanela u wana zwithu zwine wa nga zwishumisa u dzula u tshi khou kulumaga.
Musi u tshi khou penda thaga, u fanela u shumisa pennde ine ya vha uri yo tsireledzea, ngauri zwinwe zwituku zwi nga kha di dzhena kha thannga zwa disa vhulwadze kha madi.
U fanela u kulumaga thannga nga murahu ha musi hu tshi vha na u fhisiwa nga tsini. Nga murahu ha mvula, miora na maxale zwi nga tanziwa kha thannga nga u kona u vala thannga. Ni fanela u humbula uri arali thannga yo kuna zwi amba uri ho kuna na madi.
Hu ya vha na zwithu zwine zwa todea zwa u kulumaga thanga nahone zwi nga kha di vha nga ndila hei:
Sandbed filter
Pop-up filter
Stabilization tank

Mathannga a u Vhea Madi

©Marinda Louw

Mathannga manwe na manwe a u vhea madi anga shumiswa, fhedzi ni fanela u zwiita mafhungo uri o kuna nahone huna bommbi khalo. U fanela u pannga thannga line la vha lihulwane arali zwi tshi khou konadzea u fanela u vhea line la vha uri lo khwatha, line la vha uri lo ya nntha zwine zwa nga tendela bakhethe uri li kone u dala. Arali ha thoma ha fhatiwa mathomo ane avha uri oitwa nga concrete, u fanela u zwiita uri lo khwatha u swika kha 85 mm.
A hu faneli u shumiswa thannga line kale lo vhuya la shuma kha u ita zwinwe zwithu zwine zwa nga vha khombo, u fana na mishonga kana mapfura. Arali zwi tshi khou konadzea u fanela u shumisa thannga line la vha uri ali ngo itwa nga asbestos. Mathannga a madi a tsimbi afanela u pendiwa nga ngomu nga dzi PVC kana polyethylene. Mathannga ane avha uri ndi a pulastic ha duri, ngeno a concrete atshi nga dura fhedzi aya ita uri madi ahone a rothole.
U fanela u dzudzanya na uri u kone u panga thannga line madi ado vha atshi khou wela khalo, atshi khou bva kha linwe thannga line la vha uri lo dala. Arali u tshi khou shumisa mathanga a madi u tshi khou itela madi a u nwa, u fanela u thoma wa avha vhilisa. Afanela u thoma kulumagiwa o tanganiswa na dzi bleach. Vha Water Research Commission’s researcher vha ri hu fanela u sheliwa madi ane a swika bigiri ine ya vha i tshi khou swika kha ¼ nga kha madi ane avha 5 000 litres.
U fanela u dzula ho khiiwa kha munango wa thannga u shavhisa uri hu nga dzhena na manwe madi ane avha uri ha ngo fanelwa. U songo tenda hu tshi vha na muthu ane anga namela thannga, ngauri linwe duvha ambo di wela a nuvhela.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe