Xana Nhlengeleto wa Mati ya Mpfula Iyini?

© US Bureau of Land Management
Ku hlayisiwa ka mati ya mpfula iku kongomisa xikan’we na nhlayiso wa mati ya mpfula kusuka e misaveni kumbe eka malwangu ya miako hiku tirhisa ti phayiphi kumbe ti gutters kuya eka mathangi yo hlayisa mati. Ku hlengeletiwa ka mati ya mpfula kusuka eka malwangu hiswona swinga basa swinene kutlula ku hlengeleta mati lawa ya khulukaka kusuka emisaveni.
Hindlela yihi na yihi, kubasisiwa naku sefiwa ka mati yampfula loko yanga se tirhisiwa swa hlohleteriwa. Sweswo aswi basisi ntsena mati lawa ya tirhisiwaka emakaya kumbe kutirhisiwa eka swavurimi, kambe swita tlhela swisusa ti khemikhali, misava xikan’we na swin’wana leswinga thyakisaka mati kutani swisivela kuva tipompo ti vaviseka hiko kwalaho ka thyaka leringa eka mati.

Ndlela yo Vekela Xibye xo Hlayisa Mati ya Mpfula

Ku vekela maendlelo yo olova yaku hlayisa mati ya mpfula swilava swilo swinharhu; lwangu, ti phayiphi kumbe ti gutters, kuva tifambisa mati ya mpfula, xikan’we na thangi ra nhlayiso.
Basisa lwangu nati gutters. Loko ti gutters kumbe ti phayiphi swilava ku hoxiwa, hlawula khwalithi yakahle leyinga chaveki UV-resistant PVC yati gutters nati phayiphi leti yaka ehansi. Tiyisisa leswaku tiphayiphi letiyaka ehansi ti hlanganisiwile na thangi ra mati. Tiyisisa leswaku ti gutters tivoyamele kantsongo kuya e thangini. Leswi swita papalata leswaku kuva na kutala ka thyaka xikan’we na mati lawa yanga fambeki, leswi swingavangaka ndzhawu yakuva tinsuna ti tswalana kona.
Rhavi rin’wana na rinwana leri cikinyaka ehenhla ka lwangu rifanele ku susiwa kusivela leswaku matluka yanga weli eka tindzhawu leti fambisaka mati. Tirhisa ti mesh screens kumbe ti sefo naswona uti basisa minkarhi hinkwayo.
Ti khemikhali leti cheriwaka tinga hetelela tishamile eka lwangu kutani ti khukhuriwa tiya nghena eka thangi. Unga fafazeli swibyariwa hi siku leri kungana moya.
Loko u penda lwangu, tirhisa pende leyi hlayisekeke hikuva pende yinga khulukela eka thangi kutani yi thyakisa mati.
Basisa lwangu endzhaku ka mindzilo leyingavaka kona eka ndzhawu yoleyo. Endzhaku ka timpfula, nkuma na thyaka swinga khulukela endzeni ka thangi, leswinga hetelelaka swipfala tipompi. Tsundzuka, basisa lwangu, loko lwangu ribasile, na mati yatava ya basile.
Maendlelo yo sefa mati ya basa loko yangase tirhisiwa yanga laveka loko yangase tirhisiwa hindlela ya:
Sandbed filter
Pop-up filter
Stabilization tank

Mathangi yo Hlayisela Mati

©Marinda Louw
Thangi rin’wana na rin’wana ro hlayisela mati ringa tirhisiwa, kambe tiyisisa leswaku mati yabasile naswona yina ko humesa mati kumbe xiphayiphani. Vekela thangi leringa kula swinene naswona, loko swikoteka, rivekiwa eka ndzhawu leyinga tiya yinga voyamangiki, yiva e henhla kuringanela leswaku yinga pfumelela mabakiti kuva ya cheriwa kusuka eka xiphayiphani xa thangi. Loko ku akeriwe eka tshaku ra concrete, tiyisisa leswaku rikwalomu ka 85 mm hiku bumbula.
Unga pfuki u tirhise thangi leri ringa tshama ritirhisiwa ku hlayisa swin’wana leswingana phoyizeni swofana na mafurha ya swipandza mananga, oyili kumbe ti khemikhali. Loko swikoteka, unga tirhisi thangi leringa endliwa hi asbestos. Mathangi ya mati yanga endliwa hi plastiki ya polyethylene, concrete kumbe galvanised zinc. Mathangi ya nsimbi yafanele kuva yava yatotiwe hiti liners tofana na PVC kumbe polyethylene. Mathangi ya plastiki ya chipile, kasi mathangi ya concrete yangava ya durha kambe ya endla leswaku mati yatshama yarikarhi ya titimela.
Tekela enhlokweni kuva uvekela thangi ra overflow kuva ku hlayisiwa mati lawa yakhapaka loko thangi lerinwana ritele. Loko ku tirhisiwa mati ya thangi ku nwiwa, tiyisisa leswaku ya virisiwa kusungula. Naswona ya fanele kutlhela ya virisiwa kutani ya cheriwa na bleach. Va Water Research Commission eka vulavisisi bya vona va hlohletela leswaku ¼ cup ya bleach hi 5 000 litres ta mati,
Vekela ganju eka xiphayiphani xa thangi leswaku kuta siveriwa ku fikeleriwa ka mati ya thangi. Sivela leswaku mani na mani kuva a khandziya thangi, kumbe kuva na nghozi yaku wela endzeni xikanwe naku nwela.

Translated by Ike Ngobeni