U Langa Tshimela Tsha Ginger

© Louise Brodie

U Shandukiswa Ha Tshimela

Zwa u shandukiswa ha zwimela zwi ya thusa kha ulwa na zwikhokhonono. Asi zwa ndem arali hu si fhethu hune ha ḓo dzulela u ṱavhiwa ginger nahone arali hu tshi khou tevhelwa maitele one zwi ya kona u lwiwa nazwo hezwi zwa malwadze na zwikhokhonono.

U Ḓala - tonnes per hectare

Ya fhasisa: 20 tonnes
Yo linganelaho: 35 tonnes
Ya vhuḓi: 50 tonnes

U Kaṋa

Unga thoma u i kaṋa hu tshi khou thoma tshifhefhe nga Lambamai na Shundunthule na u lenga nga vho Fulwi na Fulwana musi maṱari a tshimela ono fa na u oma o oma. U kaṋa vhukati ha khalanwaha kanzhi hu itwa nga mitshini huna tshithu tsha u kona u hwala. Midzi yothe i fanela u kaṋiwa ngauri i nga thoma u hula hafhu musi hu tshi vho thoma u rothola.
Ginger ine ya vha i tshi khou tea u vhewa i fanela uvha na dzi fibre i kaṋiwa nga murahu ha minwedzi miṱanu wo ṱavha nga zwanḓa hu tshi khou shavhiswa u tshinya midzi. Hezwi kha ḽa Afrika Tshipembe zwiitwa nga nwedzi wa Luhuhi.

U Vhewa

Sa vhunga ginger thethe i sa lengi u tshinyala hezwo zwi fhodziwa ngauri musi hu tshi tou fhedziwa u kaṋiwa yo vhea kha ma crate hu vhe hu tshi kona u dzhena muya. Zwine zwa nga dzhia vhege nnthihi. U vhewa ha ginger zwi nga itwa lwa minwedzi yo no swika na 12 arali mufhiso wa hone u 15°C na u dzhena ha muya ha 80%.
Zwikhokhonono na malwadze zwine zwa tanganiswa na ginger zwi ya fhambana u swika i tshi tou mela u mona na lifhasi dzinwe dzine dza vha uri dzo ḓoweleya dzo nwaliwa fhasi.

Zwikhokhonono

Nematodes, Mealy Bug, Aphids na Shoot borer.

Malwadze

Fusarium rot, Bacterial rot, Bacterial wilt, Leaf spot.

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe