Musi ni saathu thoma zwa u fuwa mbudzi dza mafhi ni fanela u thoma na ḓivha na zwa uri dzi ḽa mini. U nga dzi vhea hune dza kona u ḓipalela kana hune dza vha dzi tshi tou iselwa zwiḽiwa.
Musi Mbudzi dzi Tshikhou ḽela nnḓa
Mbudzi ndi phukha dzine dza kona u ḓipalela nahone dzi ya kona u fhambanya mahatsi na zwiṱaka. Kha fhethu hune dza vha dzi tshi khou tou bva dzi tshi ya u ḓipalela zwine dza ḽa zwone ndi zwone zwine zwa kona u ita uri ivhe na mafhi manzhi. Kanzhi hune ya vha uri iya kona u ḓipalela kanzhi dzi ya balelwa uvha na mafhi manzhi zwine zwa amba uri na tshifhinga tsha u mamisa tshi vha tshiṱuku.Kha vhupo ha mahayani mbudzi dzi dzula dzi nnḓa nga masiari dzi tshi khou ḓipalela. Nga madekwana dza vhewa fhethu hune hanga tshitumbani hune dza kona u fhiwa zwiliwa zwine zwa fana na dzi furu, straw na zwinwe.
Mbudzi Dzine dza vha uri dzi nga Ngomu
Zwithu zwa u ḽela zwi fanela uvha zwihulwane zwo vulea u swika (0.3-0.5m nga mbudzi) uri mbudzi dzothe dzi kone u swikelela zwiliwa. U thivhela zwiliwa zwa u dura hu fanela uvha na zwiliwa zwine zwa itwa hanefho bulasini.
Concentrates kha u Engedza u Dala ha Mafhi
Concentrates dzi thusa kha uri mafhi a ḓale. Dzi vha dzi na energy na protein zwine zwa thusa kha u ḓala ha mafhi, tshifhinga tsha u mamisa na minwaha ya mbudzi. Hezwi withu zwi ya vha zwi nnṱha musi i tshi khou mamisa zwa vha fhasi musi i tshi vho fhedzisa u mamisa.Concentrates ine ya vha uri yo ḓiswa i tshi bva hunwe iya ḓura vhukuma. Zwine ya fanela u fhiwa mbudzi zwi bva kha u ḓala ha mafhi ayo. U ifha zwo ḓalesa zwi ya vha zwi si tsha vha zwone zwi nga dina na dangani sa vhunga mbudzi dzi na thumbu dzo vhalaho, dzi tou ṱoḓa zwithu zwine zwa vha uri zwo lingana, u nga kona u ḓiitela yone (mavhele, Protein, na mineral) uri u kone u ḓi tanganisela zwau iwe muṋe naho zworalo zwi ya ḓi toda muthu ane avha uri una nḓivho nga ha zwiḽiwa na kuṱanganisele hu ite ene. Kha vhane vha vha na mabulasi matuku zwi vha zwavhudi uri vha tou renga kha vhane vha rengisa ufhira u tou diitela iwe mune.
Tshifhinga tsha Mafhi kha Mbudzi
Mafhi avha hone nga murahu ha musi i tshi fhedza u beba, nahone zwi tshi khou bva nga lushaka lwayo na zwine ya vha zwone, tshifhinga tsha mafhi tshi nga kha ḓi vha maḓuvha a 240 uya kha 300. Vhane mbudzi dza vho dza tou bva dzi tshi ya u ḓipalela maḓuvha a mafhi aya vha maṱuku 150 uya kha 180. Zwi tshi khou bva kha usa ḽa zwithu zwine zwa vha na mutakalo.Zwiliwa zwine zwa vha zwa maimo a nntha u fana na lucerne (ine yo ḓala nga Protein) zwi fanela u fhiwa mbudzi ine ya khou mamisa zwine zwa swika 40-60% ḓuvha ḽinwe na ḽinwe. Zwi ya vha zwi tshi khou bva na uri ina mafhi manzhi u guma fhi. Mbudzi dza mafhi dzine dzi ya kona u bveledza mafhi ane a swika 4-5 litre nga ḓuvha dzi ṱoḓa zwiḽiwa zwine zwa 3-4 kg. Kha hezwi 40-60% hu fanela u vha zwine zwa vha zwo ṱanganiswa, tsumbo 1.2 uya kha 1.6 kg uya kha 1.6 to 2.4 kg mbudzi nthihi nga ḓuvha. Dzine dza vha uri a dzina mafhi manzhi dzi nga fhiwa zwiṱuku kha hezwi.
Ufha Zwiḽiwa Mbudzi dza Mafhi
Ine ya vha uri a i khou mamisa i ṱoḓa zwiḽiwa fhedzi zwine zwa vha uri ndi zwavhuḓi. Hu nga kha ḓi vha lucerne kana furu. Musi mbudzi dzo sekenesa kha nwedzi wa u fhedza wa uri dzi vhe na nwana dzi fanela u fhiwa zwiṱuku zwa 5kg nga ḓuvha. Ndi zwavhuḓi uri dzi kone uvha dza vhuḓi nga tshifhinga tsha vhuvhili tshadzo tsha u mamisa, nga nnḓa ha u edzisa u ita hezwi musi yo oma.Arali kha zwiliwa zwayo hu sina energy nnzhi kha maduvha au fhedzisa yo dihwala na tshifhinga tsha musi yo no beba, zwine yo vha yo vhea zwa u khwaṱha inga kha ḓi shumisa zwone. Arali i tshi khou ṱoḓa zwithu zwinzhi zwi tshi khou bva ngauri yo ḓihwala nga vhana vhanzhi, tshivhindi tshiya balelwa u huma, nahone mbudzi dzi nga vha na nyimelo ine ya vhidziwa ketosis (“pregnancy toxaemia”) zwine zwa fanela u lafhiwa nga u ṱavhanya.
Zwa ndeme: nḓivho hei ndi ya uri u divhe na u gudisa fhedzi au faneli u tou fombe kha hezwi musi wo no vha kha zwa kulele. U tshi toda ndivhom u fanela u kwama vhaḓivhi vha zwifuwo vha vhupo ha hau.Translated by Khalirendwe Nekhavhambe