U Bveledziwa ha Magwavha

Zwibveledzwa na Mushumo

©Louise Brodie

Magwavha nga vhudalo aya liwa o tou ralo, u nga kona u li bvisa zwipida zwivhili nga vhukati kana wa tou la u fana na musi u tshi khou la apula. Musi lilitete unga kona u lila kha dzi salad kana na swigiri kana na cream sa dessert. Magwavha unga kona hafhu na u ala o tangana na muno kana phiriphiri na u kona u la zwo tangana na dzinwe dzi sauce. Sa vhunga mutshelo u tshi vha una tshikalo tsha pectin,magwavha ashuma nga maanda kha u ita dzi candies, preserves, jellies na dzi jams. Aya dovha avhewa uri akone u ita dzi juice, na kha zwikoti na u omiswa.

U Bveledziwa kha Lifhasi Lothe

India u swika zwine ndi vhone vhabveledzi vhane vha vha vhahulwane vha magwavha vhane vha bveledza zwine zwa swika kha 40% kha tshikalo tsha shango lothe. Hezwi zwitevhelwa nga u dala ha ya China, Thailand, Pakistan, Mexico, Indonesia na Bangladesh.

U Bveledziwa Afrika Tshipembe

Magwavha o diswa Afrika Tshipembe kha vundu la Western Cape ubva Madeira. Orchard ya u tou thoma u atavha ndi ine yo vha i Paarl nga 1890, nga Fan Retief. Vhathu vhane vha bveledzesa magwavha nga vhunzhi Afrika Tshipembe ndi Western Cape, Mpumalanga, Limpopo Provinces. 

Afrika Tshipembe musi hu tshi tavhiwa magwavha ho vha hu tshi khou itewla uri akone u vhewa kha zwikoti fhedzi nga murahu ha tshifhinga ha vho thoma u bveledziwa ane aliwa a tshi kha di vha matete, u ita juice na u omisa zwo no dalesa. Vha Western Cape ndi vhone vhathu vhane vha vha uri vha khou bvelela vhukuma kha magwavha, zwi tshi khou bva kha u kona u dzi vhea kha dzi khene na vhane vha vha kha ndowetshumo ya dzi juice. Vhunzhi ha magwavha ane abveledziwa western Cape avha atshi khou vhewa kha dzi khene ane aswika nga vhukati ndi one ane aya iswa kha mashango a seli nga ndila ya puree. Magwavha ane avha uri a bveledzwa Afrika Tshipembe ha bveli nga nnda ha Afrika Tshipembe nga mulandu wa uri anga si kone u dzula mavhengeleni na dzinwe dzi khaeudu dzo no nga dzenedzo. Fhedzi ane avha uri o omiswa aya kona ubva na hone adzula atshi khou ya kha mashango davha.

Thengiso

©Louise Brodie

Matete 
Magwavha anea vha uri ndi matete aya wanala mavhengeleni a Afrika Tshipembe nga minwedzi ya vhuria vhukati ha nwedzi wa lambamai na Khubvumedzi.

Dzi khene
Ane avha amaimo anntha ya kona u kaniwa aiswa hune a do vhewa kha dzi khene hune aya swika avhewa nga ndila, abviswa lukanda akona u vhewa. Ane avha o vhewa kha dzi khene aya liwa na dzi dessert, kha u baga na kha dzi salad na hone aya dzhenisa tshelede sa vhunga atshi bva nga vhunzhi atshi khou ya kha manwe mashango.

Juice ya gwavha na zwine zwa tanganisa na mutshelo
Juice ine ya tou vha ya vhukuma ya gwavha iya divhea vhukuma kha vha rengi. Maanda a muthetshelo wa gwavha zwiita uri a kone u shuma na musi o tangana na zwinwe zwithu kana minwe mitshelo.

Magwavha ane avha o omiswa 
Yo omiswa sa mutshelo une wa vha na swigiri, dainty guava squares na dzi rolo ndi zwone zwine zwa divheswa. 

Translated by Khalirendwe Nekhavhambe