Ku endliwa ka ntlawa wa Grandmothers Against Poverty and Aids

Alicia Mdaka ahi byela hilaha kunga sunguriwa hikona ntlawa wa GAPA (Grandmothers Against Poverty and Aids) na hileswi wunga khumbha hakona vutomi bya yena.

‘Mhani wa wena vafanele vaha eka ntlawa wa nseketelo’

©Eric Miller

Social worker leyi nwana wa mina Phyllis avona yona siku rinwana yinwi byele kuri, 'Tisa mhani wawena haleno. Vafanele kuya eka ntlawa wa nseketelo.' Hinkarhi walowo, Professor Monica Ferreira na vanwana kusuka e Yunivhesithi ya Cape Town avari ku endleni vulavisis bya tidyondzo ta vona eka vutomi bya vakokwani va tiko ra Afrika Dzonga.

Social worker undzi byele leswaku ndzi fanele ndzi vakuma leswaku vataya eka ntlawa lowu avari eku wululamiseni. Leyi akuri ndlela yo pfuneta vakokwana endzhaku kaloko vatwile switori swa vutomi byavona. Hi sungule ntlawa wa hina woseketela endzhaku ka xibedlele xa Michael Mapongwana e Khayelitsha, kusuhi na xitichi xa maphorisa.

Ekusunguleni akuri na vakokwana va nkombo eka ntlawa lowu. Kutani kutile vanwana vanharhu, leswinga endla leswaku hiva 10 eka wona. Hi humesile ntsengo wa R10 hi munhu laha hingaya pfula xibukwani xale bangi ehansi ka vito ra GAPA, Grandmothers Against Poverty and Aids, leswaku hitakota ku tlakusa nkwama naku kuma mpfuneto wa timali leyi hingata yitirhisa kutipfuna. Hi langhile vito ra GAPA hi vukheta, hiku langutisa leswaku swiphiqo swa hina akuri yini.

Ku boha leswi hifaneleke kuswi dyondza

©Eric Miller

Loko ntlawa lowu wa nseketelo wukarhi kuya emahlweni, hisungurile minltawa yinwana etindlwini ta hina laha a hi hlangana kanwe hi vhiki naswona hi sungula ku rhamba vakokwana vanwana leswaku vatava na hina. Leswi ahi swivitana 'psychosocial groups', laha ahi yingisela no avelana, hiyingiselana no avelana switori swa hina.

Eka GAPA hi tlhele hi dyondza hilaha HIV ayi tirha hikona, na leswaku hita endla njhani loko vana vahina va vanhwenyani na vafana vavuya hile xibedlhele vahi byela leswaku va khomiwile hi xitsongwatsongwani xa HIV. Hintolovelo eka swiyimo leswi kutala kuva kuri na kutwa kuvava va ku kwata kambe ahinge endli tano, hikuva ahi lo lungha ngopfu eka vana va hina naswona aswi hipfuni kuva hikondzelela vutomi bya hina bya siku na siku.

Hi bohe leswaku hifanele kuya dyondza eka ti workshops ta hina kuhi pfuna kuva hi kondzelela eka vutomi lebyi hinga langutana na byona masiku hinkwawo. Kuve na minkarhi yotala swinene, kusukela loko GAPA yisungurile, laha yinga ndzi hanyisa xikanwe na kundzi nyika matimba lawa andzi wa pfumala kuva ndziya emahlweni.